Gemeente en Streekarchief digitaliseren eeuwenoude documenten

In het Oude Raadhuis van Middelharnis hebben de gemeente Goeree-Overflakkee en het Streekarchief gezamenlijk aandacht besteed aan het project rond de archieven van de Heerlijkheden. De oudste archieven zijn voortaan ook digitaal beschikbaar.

Oude archieven
Het Streekarchief Goeree-Overflakkee beheert een groot aantal archieven, maar de archieven van de Heerlijkheden nemen daarin een bijzondere plaats in. In het kader van het programma Metamorfoze Archieven en Collecties heeft de gemeente subsidie ontvangen voor de conservering en digitalisering van deze archieven. Het project bevindt zich inmiddels in de afrondende fase. “Je praat over hele oude archieven, en om die te digitaliseren en toegankelijk te maken voor het publiek, is er echt veel nodig,” vertelt wethouder Petra ’t Hoen. “Opgevouwen perkamenten kun je niet zomaar openvouwen en ze moeten bovendien zuurvrij worden bewaard. Zoiets digitaliseren is niet een kwestie van even onder een kopieerapparaat leggen, maar een nauwkeurig werk dat alleen door professionals kan worden uitgevoerd. Dat maakt het ook een kostbaar proces,” vult ’t Hoen aan.

Regeermacht
De Heerlijkheidsarchieven behoren tot de oudste collecties van het Streekarchief en geven inzicht in de ontstaansgeschiedenis van het eiland en de oude rechten. Historicus Wim Visser legt uit wat Heerlijkheden precies zijn: “Heel kort gezegd: een Heerlijkheid is het hebben van regeermacht. Die macht strekte zich uit over een bepaald territorium, doorgaans een ambacht genoemd. Wie een ambachtsheerlijkheid bezat, had dus een bepaalde mate van zeggenschap over dat gebied.” Een heerlijkheid was feitelijk privébezit, dat meestal van vader op zoon vererfde, maar ook verkocht kon worden.

Het oudste stuk dateert uit 1312
Tijdens de presentatie in het Oude Raadhuis werden de resultaten van het project getoond, met een dwarsdoorsnede van de inhoud. “Als je de bestanden digitaal hebt, kun je ze ook vergroten om beter te bekijken. Er zit heel interessant materiaal tussen,” vertelt archivaris Jan Both van het Streekarchief. Het oudste originele stuk dateert uit 1438. Nog oudere stukken zijn elders ondergebracht of niet meer beschikbaar, maar ooit overgeschreven — zoals het oudste stuk uit 1284. “Van het stadsrecht van Goedereede uit 1312 hebben we een afschrift, want het origineel bestaat niet meer,” aldus Both.

Het Streekarchief is sinds 2013 onderdeel van de gemeente Goeree-Overflakkee. Het beheert de archieven van de voormalige gemeenten en hun voorgangers, waterschaps- en polderarchieven, overgebrachte rijksarchieven en tal van particuliere collecties.