QONNING TOMIRLAR BO'YLAB HARAKATLANISHI | ҚОННИНГ ТОМИРЛАР БЎЙЛАБ ҲАРАКАТЛАНИШИ.

QONNING TOMIRLAR BO'YLAB HARAKATLANISHI | ҚОННИНГ ТОМИРЛАР БЎЙЛАБ ҲАРАКАТЛАНИШИ.
KANALIMIZGA OBUNA BO'LING:
   / @biologuz  
Yangi bo‘lsangiz kanalimizga obuna bo‘lishni unutmang!
👍Layk tugmasini bosishni unutmang !
🔥Ajoyib kommentlaringizni qoldiring...
Kuningiz xayrli o‘tsin!
Hurmat ila BIOLOGUZ
►ТЕЛЕГРАМ КАНАЛИМИЗ: https://t.me/uzbiolog
►ИНСТAГРAМ СAҲИФAМИЗ:   / uzbiolog  
►Хамкор Каналларимиз: https://bit.ly/32ibaXL - Android Apk Ilovalar Sayti.
#qon #uzbiolog #biologuz #qontomirlar
Qonning tomirlar bo'ylab harakatlanishi - Qonning qon tomirlar sistemasi bo'ylab harakatlanishi gemodinamika -qonuniyatiga asoslangan. Shunga ko'ra, tomirlardagi qonning oqish tezligi ikkita kuchga bog'liq. Ularning birinchisi qon tomirlar sistemasining boshlanish qismidagi va oxiridagi bosimning har xil bo'lishi? bu kuch qonning harakatlanish tezligini ta’minlaydi. Ikkinchisi tomirlardagi qarshilik kuchi, ya’ni qonning quyuqligi, yopishqoqligi va uning tomirlar devoriga ishqalanishidir. Bu kuch qonning harakatlanish tezligiga qarshilik ko'rsatadi. Gemodinamika qonuniga muvofiq, arteriya qon tomirlari sistemasining yuqori qismida, ya’ni yurakka yaqin tomonida bosim baland va qonning oqish tezligi yuqori bo'ladi. Quyi qismida esa bosim past va qonning oqish tezligi ham past bo'ladi. Bunga sabab, birinchidan, yurakning chap qorinchasi qisqargan vaqtda qon katta bosim bilan aortagachiqariladi; ikkinchidan, tomirlar sistemasining quyi qismida aorta va arteriya tomirlari mayda tarmoqlarga (kichik arteriolalar va kapillyarlarga) bo'linishi natijasida qon tomirlar devorining umumiy kengligi ortadi. Bu - esa ularda bosimning pasayishiga, qon tomirlari devorining qarshilik kuchi ortishiga sabab bo'ladi, qonning oqish tezligini sekinlashtiradi, ya’ni arteriya qon tomirlari sistemasining eng tor qismi aorta hisoblanadi. Aorta odam tanasidagi tomirlarning eng yirigi bo'lsa ham, undan tarmoqlangan arteriya tomirlari kengligining umumiy yig'indisi aorta kengligidan bir necha marta ko'pdir. Tanadagi barcha 150 mlrd. kapillyar aortaning quyi qismi tarmoqlanishidan hosil bo'ladi va ularning umumiy kengligi aortaning kengligidan 600-800 marta ko'pdir. Shuning uchun aortada bosim baland va qon oqish tezligi kapillyarlardagiga nisbatan yuqori bo'ladi. Qon oqishining o'rtacha chiziqli tezligi aortada 40 sm/sek, arteriyalarda 40-10 sm/sek; arteriolalarda-10-0,1 sm/sek, kapillyarlarda-0,1 sm/sek, venalarda-0,3-0,5 sm/sek ga teng.Tinch holatda katta odam tanasi bo'ylab qon bir marta aylanib chiqishi uchun 25-30 sek. vaqt ketadi. Jismoniy mehnat va sport,-bilan shug'ullanganda yurakning qisqarish soni ko'payadi, qon oqishi tezlashadi va uning odam tanasini aylanib chiqishiga sarflanadigan vaqt qisqaradi. Tananing pastki qismlaridagi vena qontomirlarida bosim 5-9 mm simob ustuni atrofida bo'lib, ularda qonning oqish tezligi sekundiga 6-14'sm'ga yetadi. Vena tomirlarining yurakka yaqinlashgan qismida esa bosim tobora pasayib, yuqorigi va pastki kovak venalar yurakning o'ng bo'lmasiga quyilishi qismida nolga yaqin bo'ladi. Vena tomirlarining quyi qismida yuqori qismiga nisbatan bosimning baland bo'lishi qonning to'qimalardan yurakka tomon oqishiga imkon beradi. Muskullar qisqarganda, nafas olganda ko'krak qafasi kengayib, uning nasos sifatida so'rish kuchining ortishi vena tomirlaridagi qonning ko'krak qafasi, ya’ni yurakka tomon oqishini ta’minlaydi. Tomir urishi (puls). Qon tomirlari devorining ritmik ravishda
to'lqinlanib turishi tomir urishi, ya’ni puls deb ataladi. Arteriya qon
tomirlari devorining to'lqinlanishi arterial puls, vena qon tomirlari
devorining to'lqinlanishi vena pulsi deb ataladi. Arterial puls bu yurakning chap qorinchasi qisqarganda undagi qonning aortaga va undan esa arteriya tomirlariga yuqori bosim ostida chiqarilishi natijasida ular devorining tebranishidan hosil bo'ladi. Yurak minutiga necha marta qisqarsa, arterial pulsining soni ham shuncha bo'ladi. Tinch holatda katta odam pulsining soni bir minutda 70-72 marta bo'ladi. Bolalarda yurakning qisqarishi va pulsning soni kattalarnikiga nisbatan ko'proq bo'ladi. Bir yoshlik bolada puls soni minutiga 110 ta, 5 yoshda 90 ta, 10 yoshda 80 ta, 16 yoshda kattalarnikiga tenglashadi. Puls tana yuzasida joylashgan arteriya tomirlarida sanaladi. Odatda,- puls bilakning pastki qismidagi arteriya tomirida, ya’ni kaft usti sohasidagi tomirda sanaladi. Bundan tashqari, tananing boshqa sohalaridagi arteriya tomirlarida ham pulsni sanash mumkin. Pulsni sanash yurak va qon tomirlar sistemasining ish-faoliyatini aniqlashda muhim ahamiyatga ega. Yuqorida aytilganidek, tinch holatda pulsning soni minutiga 70-72 marta bo'ladi. Odam hayajonlanganda, tik turganda, yurganda, jismoniy ish va sport bilan shug'ullanganda puls soni ko'payadi. Juda tez yugurganda puls soni minutiga 180- 200 martagacha ko'payishi mumkin. Tana haroratining normaga nisbatan har bir daraja ko'tarilishida puls soni 8-10 taga ko'payadi.