Tunceli Neden Bir Devlet Krizi Oldu? Osmanlıdan Cumhuriyete Uzanan Feodal Mesele

Dersim İsyanı… Tarih boyunca sarp dağları, aşiret yapısı ve zorlu coğrafyasıyla merkezi otoritenin sınandığı bir bölge. Genç Türkiye Cumhuriyeti için ise imparatorluktan ulus devlete geçişin en kritik eşiklerinden biri.

Bu videoda 1860’lardaki Osmanlı girişimlerinden 1937’deki isyana uzanan süreci tüm siyasi, toplumsal ve dış etkenleriyle ele alıyorum. Feodal düzenin neden çözülemediğini, eğitim ve altyapı hamlelerinin nasıl tepki çektiğini, farklı devlet raporlarının Tunceli’ye dair ne önerdiğini ve 1937’de isyanın neden tam da o yıl patlak verdiğini birlikte inceliyoruz.

Meşrutiyetten Cumhuriyete uzanan bu uzun yolun, ulus devlet inşasının en sancılı kırılma anlarından birini nasıl yarattığını merak ediyorsanız videoya beklerim.

Kaynakça 📚

Videoyu hazırlarken kullandığım ikincil kaynaklara aşağıdan erişebilirsiniz. Bu kaynaklardan derlediğim birincil kaynakları ise video içerisinde ilgili kısmlarda sözlü ve görsel olarak açıklıyorum:

1. AKGÜL, Suat, (2001), Dersim İsyanları ve Seyit Rıza, Ankara.
2. AKGÜL, Suat, (1992 ), Yakın Tarihimizde Dersim İsyanları ve Gerçekler, İstanbul.
3. ARMAOĞLU, Fahir, (1987), 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi, 1914 - 1980, Ankara.
4. AYBARS, Ergun, (1988), Yakın Tarihimizde Anadolu Ayaklanmaları, Türk Dünyası Araştırmaları, İstanbul.
5. BEHÇET, Cemal, (1955), Şeyh Sait İsyanı, İstanbul.
6. BRUİNESSEN, Van Martin, (1995), Kürdistan Üzerine Yazılar, (Çev.Nevzat Kıraç, vd.), İstanbul.
7. BULUT, Faik, (1991), Devletin Gözüyle Türkiye’de Kürt İsyanları, İstanbul.
9. ÇAY, M. Abdulhaluk, (1985), "Tunceli Mezartaşları ve Türk Kültüründeki Yeri" Türk Kültürü Araştırmaları, Yıl: XXIIV / 1- 2, (s.151-163), Ankara.
10. ÇAY, A.Haluk, vd, (1986), Doğu ve Güneydoğu Anadolu Üzerine Araştırmalar III, Ankara.
11. GEREDE, S. Hüsrev, (1952), Siyasi Hatıralarım, İstanbul.
12. GÖKTAŞ, Hıdır, (1991), Kürtler İsyan Tenkil, İstanbul.
13. HALAÇOĞLU, Yusuf, (1988), XVIII.Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskan Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmeleri, Ankara.
14. KODAMAN, Bayram, (1986), Türk Milli Bütünlüğü İçerisinde Doğu Anadolu, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü, Ankara.
15. Jandarma Genel Komutanlığı Raporu, (1998), Dersim, İstanbul.
16. ÖKE, M.Kemal, (1988), İngiltere'nin Güneydoğu Anadolu Siyaseti ve Binbaşı E.W.C. Noel'in Faaliyetleri, Ankara.
17. ÖZKÖK, Burhan, (1937), Osmanlı Döneminde Dersim İsyanları, İstanbul.
18. RİŞVANOĞLU, Mahmut, (1994), Saklanan Gerçek Kurmanclar ve Zazalar’ın Kimliği, C.II , Ankara.
19. SONYEL, R. Salahı, (1995), Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika I, Ankara.
20. ŞİMŞİR, Bilal, (1975), İngiliz Belgeleriyle Türkiye'de Kürt Sorunu (1924-1938) Şeyh Sait, Ağrı ve Dersim Ayaklanmaları, Ankara.
21. TOPLU, Abdülhadi, (1996),Tarih İçinde Anadolu Sakinleri ve İsyanlar Ayaklanmalar, Ankara.
22. TUNCELİ İL YILLIĞI, (1973), Ankara.
23. TURAN, Osman, (1980), Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti, İstanbul.
24. ULUĞ, Hakkı Naşit, (1939), Tunceli Medeniyete Açılıyor, İstanbul.
25. YAVİ, Ersal, (2001), 1856-1923 Emperyalizm Kıskacında Türkler Ermeniler Kürtler, İzmir.
26. YILDIZ, Zekeriya, (1992), Kürt Gerçeği,Olaylar Oyunlar Çözümler, İstanbul.
27. YILMAZÇELİK, İbrahim, (1998), XIX.Yüzyılın İkinci Yarısında Dersim Sancağı (İdari, İktisadi ve Sosyal Yapı), Elazığ.
28. YOLGA, Mehmet Zülfü (1994), Dersim (Tunceli Tarihi), (Haz. İ. Yılmazçelik, A. Halaçoğlu), Ank

#Dersim1937 #Dersimİsyanı #TunceliTarihi #OsmanlıTarihi #CumhuriyetTarihi #TürkTarihi #AleviTarihi
#TarihBelgeseli #TürkiyeTarihi #UlusDevlet #TarihAnalizi #TarihVideoları #TunahanBayraktar