มะเร็งแพร่กระจายสมอง ฉบับประชาชน

มะเร็งแพร่กระจายไปที่สมอง (brain metastasis) รักษาได้ ผู้ป่วยสามารถมีคุณภาพชีวิตที่ดีได้ จะได้ไม่ลำบากญาติมากนัก

การแพร่กระจายของสมองเกิดขึ้นเมื่อเซลล์มะเร็งแพร่กระจายจากตำแหน่งเดิมไปยังสมอง มะเร็งทุกชนิดสามารถแพร่กระจายไปยังสมองได้ แต่มะเร็งที่มีแนวโน้มมากที่สุดที่จะทำให้เกิดการแพร่กระจายของสมอง ได้แก่ มะเร็งปอด มะเร็งเต้านม มะเร็งลำไส้ใหญ่ มะเร็งไต


การแพร่กระจายของสมองอาจพบเนื้องอกหนึ่งก้อนหรือเนื้องอกจำนวนมากในสมองก็ได้ ( ส่วนใหญ่มักจะมีหลายก้อน ลักษณะก้อนมักจะกลม) เมื่อเนื้องอกในสมองระยะแพร่กระจายเติบโต จะกดเบียดเนื้อสมองปกติและเปลี่ยนการทำงานของเนื้อเยื่อสมองโดยรอบ ทำให้เกิดอาการและอาการแสดง เช่น ปวดศีรษะ บุคลิกภาพเปลี่ยนแปลง ความจำเสื่อม ชัก แขนขาอ่อนแรง เดินเซ เป็นต้น


การวินิจฉัยมะเร็งแพร่กระจายไปยังสมองที่ดีที่สุดคือการทำภาพ MR สมอง (MRI) ซึ่งจะสามารถเห็นได้ตั้งแต่ก้อนมีขนาดเล็ก สำหรับเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองก็สามารถใช้ได้แต่ไม่ดีเท่ากับภาพ MR ในบางกรณีอาจจำเป็นที่จะต้องเจาะน้ำไขสันหลังมาตรวจหาเซลล์มะเร็ง


การรักษาผู้ที่มะเร็งแพร่กระจายไปยังสมอง ได้แก่

1. การฉายรังสีบริเวณสมอง เป็นการรักษาที่ใช้บ่อยที่สุด หมอฉายรังสีที่สมอง เพื่อลดขนาดของก้อน เมื่อก้อนที่สมองยุบลง อาการก็จะดีขึ้น ในระหว่างฉายรังสี หมอจะให้ยาลดบวมสมองเพื่อทำให้อาการดีขึ้นชั่วคราวเพื่อรอผลจากการฉายรังสีออกฤทธิ์ ซึ่งปกติการฉายรังสีจะได้ผลต้องใช้เวลาประมาณ 1 ถึง 2 เดือนหลังฉายรังสีเสร็จ การฉายรังสี มีทั้งการฉายรังสีทั่วบริเวณสมองซึ่งใช้ระยะเวลาประมาณ 2 สัปดาห์ และการฉายรังสีศัลยกรรมซึ่งใช้ระยะเวลาน้อยกว่า 1 สัปดาห์

2. การผ่าตัด มักจะใช้ในกรณีที่มีก้อนในสมองจำนวน ไม่เกิน 2 -5 ก้อน และมีอาการจากก้อนที่มีขนาดใหญ่มาก หรือมีก้อนมะเร็งเพียงก้อนเดียวและยังก้ำกึ่งระหว่างมะเร็งปฐมภูมิที่สมองหรือมะเร็งแพร่กระจายไปจากที่อื่น การผ่าตัดจะช่วยให้สามารถดูชิ้นเนื้อได้ว่าเป็นมะเร็งชนิดใด นอกจากนี้ก้อนจะต้องอยู่ในบริเวณที่สามารถผ่าตัดได้ โดยปกติการเลือกการผ่าตัด มักจะเป็นทางเลือกที่ 2 ต่อจากการฉายรังสี จะทำในกรณีที่จำเป็นจริงๆเท่านั้น

3. เคมีบำบัด ยาเคมีบำบัดส่วนใหญ่ไม่สามารถเข้าไปในเนื้อสมองได้เนื่องจากมี แผ่นกั้นที่เรียกว่า blood brain barrior ป้องกันไม่ให้ยาซึมเข้าผ่านไปในเนื้อสมอง ดังนั้นการใช้ยาเคมีบำบัดมักจะต้องฉีดยาเคมีบำบัดเข้าไปในช่องไขสันหลัง โดยปกติมักจะใช้ในกรณีที่มีมะเร็งแพร่กระจายอยู่ใน เยื่อหุ้มสมอง และ น้ำไขสันหลัง

4. ภูมิคุ้มกันบำบัด ยาภูมิคุ้มกันบำบัดบางชนิดสามารถที่จะผ่านเข้าไปในเนื้อสมองได้ (ผ่าน blood brain barrier) และสามารถช่วยรักษาหรือป้องกันมะเร็งแพร่กระจายไปที่สมองได้ มักจะใช้ในกรณีที่เป็นมะเร็งปอดหรือมะเร็งเต้านมที่มีการแพร่กระจายไปยังสมองจุดเล็กๆ หากก้อนมีขนาดใหญ่มักจะต้องฉายรังสีหรือผ่าตัด


หรือการรักษาแบบผสมผสาน อาจมีการแนะนำการรักษาอื่นๆ ในบางสถานการณ์ การรักษามักจะเน้นไปที่การลดความเจ็บปวดและอาการที่เกิดจากมะเร็ง


มะเร็งแพร่กระจายสมองไม่ใช่มะเร็งระยะสุดท้ายผู้ป่วยยังมีโอกาสที่จะกลับมาช่วยเหลือตนเองได้