Жаяг, дүрэм, бидний одоо ба ирээдүй | гавж Д.Лувсанжамц

Монгол улс нь уламжлалт бурханы шашинтай, олон зуун жил Бурхан багшийн номлол сургаалийг ард олондоо түгээн дэлгэрүүлж ирсэн арвин уламжлал, нандин түүхтэй билээ.
Нэгд. Ялж төгс нөгчсөн бурханы ёс суртал орших эс орших нь тухайн орны шашны суурь болсон хуврагын аймгийн дэг жаяг, номлол бүтээл, заах суралцах сэлт ёсчилон байгаа үгүйд харгалздаг билээ. Гэвч Монголын сүм хийдүүд, лам хуврагууд жаяг цаазыг ёсчилон мөрдөхгүйгээр олон жил явж ирлээ.
Иймд Монголын нийт хийд орон, лам хуврагуудад Дээрхийн Гэгээн Далай багшийн “Монгол орны хийдүүдийн жаяг цааз”-ыг уншиж танилцуулан, даган мөрдүүлэх үйл ажиллагааг энэ өдрөөс эхлэн шат дараалалтай, тасралтгүй зохион байгуулахыг айлтгаж байна.
Хоёрт: Монголын ард түмэн 1990 оны ардчилсан хувьсгалын дараагааар шашин шүтэх эрх, эрх, чөлөөгөө Үндсэн хуулиар баталгаажуулан ард нийтээрээ хэлэлцэн баталсан. Үндсэн хуулийн Нэгдүгээр бүлэг, 9 дүгээр зүйлд Төр нь шашнаа хүндэлж, Шашин нь төрөө дээдлэх буюу шашин нь төрийн хууль тогтоомжийг дээдлэн биелүүлэхээр хуульчилсан байна.
Мөн Төр, сүм хийдийн харилцааны тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.5 дах хэсэгт Сүм хийд, лам санваартан нар Монгол улсын хууль тогтоомжийг дээдлэн үзэж биелүүлнэ, 9 дүгээр зүйлийн 9.1 дэх хэсэгт Сүм хийд нь дотоод үйл ажиллагааны дүрмийг улсын бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагад бүртгүүлэх журамтайг зааж өгсөн байна.