EMİNE AYHAN - BİR HAFIZA KAYDI OLARAK SHAKESPEARE TİYATROSU

Shakespeare tiyatrosunu “arşiv” kavramı bağlamında inceleyen Barbara Hodgdon onun oyunlarının “girift hafıza sistemleri” oluşturduğunu söylüyor. Bu durum, Shakespeare’in oyunlarında sayısız sözlü ve yazılı kültür malzemesine açık ya da örtük şekilde, doğrudan veya değiştirerek atıfta bulunmasıyla ilgili değildir sadece, ki söz konusu malzeme dönem seyircisinin aşina olduğu çağdaş ve klasik eserler, mitler, vakayinameler ve seyahatnamelerden o dönem yankı yaratan dini, politik, bilimsel risalelere, vaka ve dava kayıtlarına, yasa metinlerine ve (masallar, tekerlemeler, ninniler, halk şarkıları ve batıl inançları kapsayan) halk kültürü ürünlerine kadar çok çeşitli bir metinler ve söylemler gövdesini içerir. Shakespeare tiyatrosu sadece içerdiği bu malzeme bakımından değil, biçimsel ve retorik düzeyde de kendi tarihsel ve söylemsel güncelliği tarafından koşullanmıştır. Shakespeare’in bir şair ve dram yazarı olarak kaydını tuttuğu bu güncelliğe bakmak, kapitalist modernliğin eşiğindeki yüzyıl dönümü İngiltere’sinden neoliberal bugünümüze kadar uzanan bir zaman portalına girmek demektir. Bu bakımdan, Herder’in de vurguladığı gibi, “Shakespeare’e nasıl baktığımız yalnızca geçmişi nasıl yargıladığımız hakkında bir soru olmakla kalmaz, aynı zamanda şimdiki zamanın eleştirel öz-kavrayışını (veya böyle bir öz-kavrayışın yokluğunu) da” yansıtır. Bu da doğrudan doğruya kendi özneleşme ve nesneleşme, bireyleşme ve totalleştirilme süreçlerimizi, birer özne-nesne olarak nasıl yapıldığımızı da yeniden hatırlamaya yönelik bir çabadır.
Shakespeare’in ilk oyunlarından olan Şirret Evcilleşmesi (The Taming of the Shrew-1594 civarı), bu anlamda, Rönesans İngiltere’sinde yaşanan ve etkileri günümüze uzanan toplumsal dönüşümleri yeniden tanım kazanan aile, özne, devlet, evlilik, ticaret, sınıf yapısı, cinsiyet ve güç ilişkileri açısından görebileceğimiz geniş bir perspektif sunar ve bu perspektife giren her tür malzemeyi kaydeder, işler, dönüştürür. İki oturumluk sunumda, oyunun bir kendini biçimlendirme (self-fashioning) ve dönüşüm tartışması eşliğinde ortaya attığı “Ben kimim?” sorusunun peşine düşeceğiz, tabii ki üstümüze alınarak ve ozanın bizi davet ettiği hafıza çalışmasına girişerek.

(Ağustos 2021 Edebiyat ve Hafıza Kampı)
Gelecek etkinliklerden haberdar olmak için: https://gocebedusunce.org/