Hữu sư trí, trí vô sư

HỮU SƯ TRÍ VÀ VÔ SƯ TRÍ
Trong khoảnh khắc lặng của buổi sớm, khi giọt sương còn đọng trên đầu cỏ, tiếng chim chưa kịp gọi ngày mới, ta ngồi yên, lắng nghe hơi thở đang ra vào trong thân. Mỗi nhịp thở là một bài kinh, mỗi sát-na là một pháp thoại. Chính nơi ấy, trí tuệ bắt đầu hé nở — từ hữu sư mà dẫn về vô sư.
Hữu sư trí, là trí tuệ có thầy, có lời dạy, có phương tiện dẫn đường. Như đứa trẻ tập đi, cần bàn tay mẹ dìu từng bước, người học đạo cũng cần Thầy, cần Kinh, cần Giới để soi sáng đường mê. Lời Phật dạy, như ngọn đèn trong đêm dài vô minh, giúp ta thấy đâu là khổ, đâu là nhân khổ, đâu là con đường đưa đến diệt khổ. Hữu sư trí là chiếc thuyền, chuyên chở ta qua dòng sinh tử.
Nhưng khi đã đến bờ, thuyền phải bỏ.
Vô sư trí là tự tánh giác vốn sẵn nơi tâm. Không từ đâu mà có, cũng chẳng cần ai truyền. Nó không nằm trong lời, không trụ nơi chữ, chẳng thuộc về phân biệt nhị nguyên. Khi tâm lặng như hồ thu, mọi pháp đều là gương sáng. Khi thấy ra tính Không của vạn hữu, cũng là khi trí tuệ không thầy hiển lộ — vì chính tâm là thầy, Phật tánh là pháp
Vô sư trí không phải là chối bỏ hữu sư, mà là sự viên mãn của nó. Cũng như ngọn nến cháy sáng không còn phân biệt từ ai châm, hay ánh trăng trên sông chẳng cần hỏi đâu là nguồn sáng. Người có trí vô sư, hành mà như vô hành, biết mà như đang là,  làm mà như vô sự.
Trong mỗi chúng ta, hạt giống hữu sư trí đã được tưới bằng lời dạy của chư Phật, chư Tổ. Nhưng chỉ khi ta sống trọn trong chánh niệm, không bám vào tri thức, không còn tìm cầu ngoài tâm — thì đó chính là lúc vô sư trí nở hoa.
Người trí không vội phủ nhận thầy, cũng chẳng mãi nương vào thầy.
Biết dùng thầy để thấy lại chính mình, ấy là đi đúng đường trung đạo.
Và khi ấy, trong từng hơi thở, từng cọng cỏ, từng hạt bụi — Pháp thân hiển hiện,
Đó chính là chỗ về của hữu sư và vô sư cùng hội tụ:
Không hai mà cũng chẳng không một,
Không thầy mà cũng như tự thầy,
Chỉ là tự tâm giác ngộ chính mình.
Ngồi yên trong tịch nhiên, ta mỉm cười:
“Tất cả đều là Thầy – và Thầy đang ở trong ta.”
Hữu sư trí mở cửa đạo,
Vô sư trí là hành Đạo — đang thở trong từng giây hiện tại.
Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.