Alzheimer’ı yavaşlatmak için kaliteli uyku şart!

Alzheimer ve diğer bunama hastalarında uyku bozuklukları sık rapor edilmekle birlikte bunun bir sonuç mu yoksa hastalığın nedeni mi olduğu konusu net değildir.

Bilimsel kanıtlar normal uyku paterninin bozulmasının beyinde beta-amiloid plakların ve tau protein yumaklarının birikmesini uyardığını, bunun da hastalığın ilerlemesine yol açtığını göstermektedir.

Laboratuvar çalışmaları, uykusuzluk veya beynin sürekli olarak aşırı uyarılmasının özellikle tau protein yumaklarının oluşmasını, salıverilmesini ve beyinde yayılmasını uyardığını ve bu protein birikintilerinin hücrelerarası sıvıda çoğalmasına neden olduğunu net olarak göstermektedir. Ayrıca beyinde aşırı aktif bölgelerde amiloid beta plak birikimi daha fazla olmaktadır.

Günde 6.5 saatten az uyuyanlarda ve uykusu sık sık bölünenlerde hafıza ve zihinselfonksiyonlarda azalma ve Alzheimer riskinin daha fazla olduğu bildirilmiştir. Hatta ApoE4 taşıyıcıları (yüksek Alzheimer riski taşırlar) arasında yeterli ve kaliteli uyku uyuyanların hastalık görülme oranları azalmaktadır.

Uykuda, özellikle derin uykuda, beynini çöplerini boşaltan ve bana göre beynimizin sifonu olan glimfatik sistem (bkz web blog yazım ve 9 Ağustos 2021 tarihli paylaşımım) gayet iyi çalışır. Glimfatik sistem hasarlandığında (örn kafa travmaları) hafıza sorunları ortaya çıkmaktadır. Uyanıkken glimfatik sistem etkili değildir.

Dolayısıyla uykusuzluk bir taraftan beyinde bahsettiğim protein yumak ve çökeleklerin aşırı üretimine neden olurken, diğer taraftan beynin sifon sisteminin çalışmasını engelleyerek, bu birikintilerin beyinden uzaklaştırılmasına da engel olmaktadır.

O halde Alzheimer veya bunama riski olan bireylerin ve aslında herkesin kaliteli ve yeterli uyku uyumaları çok önemlidir.

Dengede ve Mutlu Kalın!

Kaynak: Annu Rev Neurosci. 2018, 08; 41: 277–297; Science, 2019 , VOL 363, ISSUE 6429, 813.

#alzheimer #uyku #glimfatiksistem #apoe4 #risk #wellaging #tauprotein #amyloidbetaplaques