Çikolata Kisti Nedir? / Prof. Dr. Selahattin Kumru Bilgilendiriyor

Çikolata Kisti (Endometrioma) Nedir?

Çikolata Kistleri yumurtalıklarda ortaya çıkan ve içerisinde normalde uterusun yani rahimin içerisini kaplayan endometrium tabakasına ait hücreler barındıran kistik yapılardır. Rahimin çevresini kaplayan ve endometrial hücreler denilen hücreler rahmin dışında karın zarı üzerinde rahimin bağları üzerinde ya da tüpler üzerinde de bulunabilmektedir. Bu durumda hastalık endometriozis olarak isimlendirilmektedir. Benzer şekilde rahimin iç duvarını oluşturan endometrial hücrelerin rahîm duvarının içerisinde bulunmasına da ‘’adenomyozis’’ adı verilmektedir. Endometriyozis odaklarında ve çikolata kistinde yapılan histopatolojik incelemelerde endometriyum hücrelerine ait tüm yapılar (gland ve stroma) görülmektedir.

Normalde rahimin yani uterusun içerisini döşeyen hücrelerin neden rahmin dışında yumurtalıkta, karın zarında, tüplerde hatta göz, akciğer, barsak ve hatta beyin gibi uzak organlarda görüldüğü hususu net olarak ortaya konulabilmesi değildir. Endometriozis ya da endometrioma (çikolata kisti) gelişimi ile ilgili halen elimizde birkaç teori mevcuttur. Bunlardan biri adet kanaması sırasında kanamanın bir kısmının tüplerden geriye doğru akışıdır. Bu teori olgulardan sadece bir kısmını açıklayabilmektedir. Uzak organlardaki endometriozis olgularını açıklayamamaktadır. Diğer teoriler de kısmen desteklenmekte kısmen de desteklenmemektedir. Bu nedenle endometriozis ya da çikolata kistlerinin gelişimleri ile ilgili bilgiler henüz sonuca ulaşmamızı sağlayamamaktadır ve etyopatogenezini açıklamak için çalışmalar devam etmektedir.

Çikolata Kistinin Belirtileri Nelerdir?

Çikolata kistleri ya da başka bir ifade ile endometriyomalar yumurtalıkta büyüyen kistik yapılardır. Bu kistlerden bazıları sessizce yumurtalıkta büyümekte, herhangi bir şikayete neden olmamakta ve tesadüfen başka nedenlerle bakılan ultrasonografi ya da MR gibi testlerle tanınmaktadır. Çikolata kistlerinin bazıları ise özellikle başka yerlerde endometriozis varlığı durumlarında menstrüasyon yani adet görme sırasında ağrıya neden olmaktadır. Özellikle ilk adetleri ağrısız olduğu halde sonradan adet sancısı (dismenore)olanlarda endometriozis ya da çikolata kistlerinden şüphelenmek yerinde olacaktır. Çikolata kistleri ve beraberinde endometriozis olgularında görülen bir diğer şikayet cinsel ilişki sırasında hissedilen ağrı (disparani)dir. Yerleşim yerine göre endometriozis defekasyon yani dışkılama sırasında ağrıya da neden olabilmektedir. Çikolata kisti olan hanımların önemli bir kısmında görülen yakınma da kısırlık yani infertilitedir. Endometriozisin nasıl bir mekanizma ile kısırlığa neden olduğu tam olarak anlaşılabilmiş değilse de, bu olgularda var olan yapışıklıklar nedeniyle tüplerden geçişin olumsuz etkilenmesi, endometriyozis olgularında karın zarındaki bağışıklık sistemine ait mekanizmalardaki değişiklikler kısırlık nedeni olarak öne sürülen nedenlerdir.

Çikolata Kistlerinin Tanısı Nasıl Konulur?

Çikolata kistlerinin tanısı yukarıda anlatılan şikayetleri olan ya da olmayan hastalarda bakılan ultrasonografi ile konulabilir. Ultrasonografide yumurtalıklardan birinde ya da bazen her ikisinde, içerisindeki sıvının ekojenitesi neredeyse kendisine spesifik olan kistler görülür. Bu durum her ne kadar çikolata kistlerinin tanısında oldukça yardımcı ise de esas ve kesin tanı bu kistlerin çıkartılarak patolojik incelemeye tabii tutulmasından sonra konulabilir. Özellikle ilk adetleri ağrısız olduğu halde sonraları adet sancısı çeken hanımlar, cinsel aktivite ya da dışkılama sırasında ağrı şikayeti olanlar, karında şişlik ve dolgunluk ile birlikte sürekli kasık ağrısı şikayeti olanlar ve gebe kalmak istediği halde gebe kalamayan (infertil) hanımlar çikolata kisti ya da endometriozis açısından ileri inceleme gerektiren bireylerdir. Bu hastalarda jinekolojik muayenede kasıklarda hassasiyet, rahmin arkasında nodüler yapılar, kasıklarda dolgunluk ve bakılan ultrasonografide yumurtalıklarda içerisindeki ekojenitesi neredeyse spesifik kistlerin görülmesi çikolata kisti tanısında yardımcı bulgulardır. Ultrasonografinin güvenilirliği yüzde yüz olmayıp, içine kanama olmuş basit kistler ya da başka kistik yapılar ile çikolata kistlerinin ayrımı tam yapılamamaktadır. Kesin tanı ancak laparoskopi (kapalı ameliyat) ya da laparotomi (karın açılarak) kistin çıkarılması ve patolojiye gönderilmesi, patolojiye gönderilen materyallerde rahimin içini döşeyen endometrium bez (gland) ve stroma yapılarının görülmesi ile konulur. Laparoskopi ya da laparatomi çikolata kisti ile birlikte endometriozis olup olmadığının da tanınmasına imkan sağlar. Laparoskopi sırasında rahim ağzından verilen sıvının tüplerden geçip geçmediği da anlaşılabilir.

Prof. Dr. Selahattin Kumru
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı / Perinatoloji Uzmanı

Adres: Fener, Bulvar Lara Ofis, 1971. Sok. No: 14 Kat: 5 No: 502, 07230 Muratpaşa/Antalya
Telefon: +90 242 504 80 80 / +90 552 827 80 80
[email protected]
[email protected]

www.selahattinkumru.com