Zuidbroek, kerkklokken Petruskerk

opname 19 Augustus 2025

0:00 intro video 0:20
0:20 foto's klok 2 0:35
0:35 luiden klok 2 2:29
2:29 foto's klok 1 3:04
3:04 luiden klok 1 8:54
8:54 volgelui/plenum 17:14

De Petruskerk in Zuidbroek is een indrukwekkende, middeleeuwse kruiskerk die haar oorsprong vindt in de 13e eeuw. Het gebouw is grotendeels opgetrokken uit baksteen en vertoont kenmerken van de Romano-gotische bouwstijl, die in deze streek veelvuldig voorkomt. Opvallend zijn de zware muren, de rondboogvensters en het sobere maar robuuste karakter van het geheel. Binnen zijn nog fraaie gewelven en muurschilderingen te bewonderen, die herinneren aan de rijke religieuze geschiedenis van de kerk.

Een bijzonder element van de Petruskerk is de vrijstaande klokkentoren, die iets ten zuiden van de kerk staat. Deze losstaande toren is gebouwd in de 13e eeuw en doet denken aan de karakteristieke torens die men vaker in Groningen en in het Duitse gebied Ostfriesland aantreft. De toren is rechthoekig van vorm en eveneens uit baksteen opgetrokken. Het bouwwerk diende niet alleen als klokkentoren maar had in vroegere tijden waarschijnlijk ook een functie als wachttoren of toevluchtsoord.

in de vrijstaande klokkentoren hangen 2 luidklokken die er altijd hingen. Voor de oorlog heeft Harmen Kellerman 2 luidklokken gegoten. De voormalige kleinere klok had als opschrift:
SAMUEL NEYTS PASTOR ANTWERP AEILKO TIADENS WIBBO
FOCKENS KERKVOEGEDEN IN SUITBROKE / ANNO 1610 HARMEN KELLERMAN ME FECIT
MERTEN JACOBS. Hij had ongeveer een gewicht van 1120kg. Aan het gewicht zou je moeten denken aan een verzwaarde f1. Vermoedelijk bestond het gelui uit een halftoonreeks.
Deze klok is op 6 maart 1943 uit de toren gehaald en afgevoerd naar Meppel. De grote klok keerde beschadigd terug. Uit het dorp was behoefte om de lege gang in de klokkenstoel weer te vervullen met een nieuwere 2e luidklok. Deze is gegoten door Jacobus van Bergen te Midwolda. Oorspronkelijk was hij gegoten voor de Gereformeerde Verlosserkerk te Alkmaar.

De grote klok van Harmen Kellerman heeft een grote historische waarde en is hoogstwaarschijnlijk de enigste overgebleven luidklok in Nederland van deze gieter. Klokkengieter Kellerman was afkomstig uit Wiedenbrück. In 2004 was de eerste poging tot restauratie van de grote luidklok. De 1e restauratie bleek niet succesvol te zijn door financiële gebreken vanuit de gemeente. Uiteindelijk besloot de voormalige gemeente Menterwolde, nu gemeente Midden-Groningen om in 2017 voor de 2e keer op een succesvolle wijze te laten lassen bij de voormalige firma Lachenmeijer. Uiteindelijk is de klok na paar maanden weer terug gehangen in de toren en is hij voorzien van een geheel nieuwe houten rechte luidas met een nieuwe vliegende klepel.

Info luidklokken

klok 2
gieter: Jacobus van Bergen te Midwolda
gietjaar: 1950
gewicht: 552kg
diameter: 945mm
toonhoogte: a1
opschrift:

1850 / 12 MAART /1950 EBEN HAEZER
FA GEBR. VAN BERGEN / TE MIDWOLDA / ME FECIT A.D.1950

klok 1
gieter: Harmen kellerman
gietjaar: 1603
gewicht: 1235kg
diameter: 129cm
toonhoogte: dis1
opschrift:

HARMANNUS BORGEL PASTOR AEILKO TIADENS WIBBO FOCKENS
KERCKFOGDEN HARMAN / KELDERMAN HEFT MI GEGOTTEN IN DE NAMEN DER HILLIGE
DRIEVOLDICHHEIT 1603. *)

Met veel dank aan de gemeente voor het toelating van de toren en aan de heer Van der Poel voor het toestemming en het faciliteren van de opname. En veel dank aan Ben de Vries voor de aanwezigheid en assistentie