Ep 1058 รู้จักแนวทาง 7 วิธีห่างไกลโรคภูมิแพ้

โรคภูมิแพ้ ภาษาอังกฤษเรียกว่า Allergy เป็นโรคที่เกิดจากการตอบสนองของร่างกายที่ไวต่อสารก่อภูมิแพ้มากกว่าปกติ จึงเป็นสาเหตุทำให้เกิดอาการผิดปกติกับอวัยวะที่สัมผัสสารก่อภูมิแพ้ ซึ่งผู้ป่วยจะมีอาการแตกต่างกันและความรุนแรงไม่เท่ากัน เพราะชนิดของสารก่อภูมิแพ้ที่ได้รับและการตอบสนองของร่างกายแต่ละคนต่างกัน อาจทำให้เกิดอาการคัน ผื่นขึ้น คัดจมูกน้ำมูกไหล ฯลฯ
โรคภูมิแพ้เกิดขึ้นกับระบบใดในร่างกายได้บ้าง?
1. ระบบทางเดินหายใจ
สาเหตุของโรคภูมิแพ้ของระบบทางเดินหายใจ ส่วนมากเกิดจากสารก่อภูมิแพ้ในอากาศ
มีอาการระดับเริ่มต้น คือ น้ำมูกไหล จาม คันจมูก คัดจมูก หรือที่คนทั่วไปมักเรียกว่า การแพ้อากาศ
มีอาการรุนแรง เช่น ไอ แน่นหน้าอก มีอาการหอบ ซึ่งเป็นอาการของโรคหอบหืด
ในกรณีเด็กเล็กๆ อาจเกิดจากการแพ้อาหารเช่น นมวัว ไข่ จึงแสดงอาการออกมาทางระบบหายใจได้ เช่น หายใจครืดคราด
2. ระบบทางเดินอาหาร
อาการปวดท้อง อาเจียน ถ่ายเป็นมูกเลือด เลือดออกในทางเดินอาหาร สาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากการแพ้อาหารกลุ่มผลิตภัณฑ์นม ไข่ ถั่ว ปลา และกลุ่มอาหารทะเล
3. ผิวหนัง
ผื่นลมพิษ ซึ่งสาเหตุหลักๆ ของลมพิษมักเกิดจากอาหารและยา
ผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง (Eczema) หรือผื่นแพ้จากการสัมผัส มักเกิดขึ้นในเด็กที่มีพันธุกรรมของโรคภูมิแพ้ในครอบครัว หรืออาจเกิดจากการแพ้อาหาร เช่น นมวัว ไข่ ซึ่งทำให้เกิดผื่น โดยมักเกิดบริเวณแก้มในเด็กเล็ก หรือข้อพับในเด็กโต
4. ระบบอื่นๆ (ที่มักมีอาการรุนแรง)
ผู้ป่วยบางรายมีอาการแพ้มาก อาจมีอาการเกิดขึ้นในทุกระบบ เช่น หอบ ลมพิษ ช็อก หรืออาจรุนแรงจนเสียชีวิตหลังจากการกินอาหารบางชนิด เช่น กุ้ง ถั่วลิสง ฯลฯ หรือภายหลังได้รับยาบางอย่าง เช่น เพนิซิลลิน
โรคภูมิแพ้ไม่ใช่โรคติดต่อ แต่เกิดจากปัจจัยหลัก 2 อย่าง คือ
กรรมพันธุ์
ถึงแม้ว่าโรคภูมิแพ้จะไม่ใช่โรคติดต่อ ถ่ายทอดผ่านทางพันธุกรรมได้ หากพ่อหรือแม่ ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเป็นโรคภูมิแพ้ ก็มีโอกาสที่ลูกจะเป็นโรคภูมิแพ้ได้ประมาณ 20-30% แต่ในกรณีที่พ่อและแม่ป่วยเป็นโรคภูมิแพ้ทั้งคู่ มีโอกาสที่ลูกจะเสี่ยงต่อการเป็นโรคภูมิแพ้มากถึง 60-70% เลยทีเดียว
สิ่งแวดล้อม
สาเหตุมาจากสิ่งแวดล้อมที่ทำให้เกิดสารก่อภูมิแพ้เข้าสู่ร่างกายของเรา สารก่อภูมิแพ้สามารถเข้าสู่ร่างกายได้หลายทาง เช่น การหายใจ, การรับประทานอาหาร หรือแม้แต่การสัมผัสสารก่อภูมิแพ้ เป็นต้น เมื่อร่างกายทำปฏิกิริยากับสารก่อภูมิแพ้ ก็จะค่อยๆ แสดงอาการของโรคภูมิแพ้ออกมา
สารก่อภูมิแพ้ที่พบได้บ่อย มีดังนี้
สารก่อภูมิแพ้ที่เข้าสู่ร่างกายผ่านการหายใจ
ไรฝุ่น
ละอองเกสร
สปอร์ของเชื้อรา
ขนสัตว์
ฝุ่นควันหรือมลภาวะทางอากาศ
อากาศเปลี่ยนแปลง เช่น ฝนตก เป็นต้น
น้ำหอมหรือสเปรย์ปรับอากาศ
สารก่อภูมิแพ้ที่เข้าสู่ร่างกายผ่านการรับประทานอาหาร
นมวัว
ไข่ขาว
อาหารทะเลจำพวกสัตว์มีเปลือก เช่น กุ้ง ปู เป็นต้น
ยาแก้อักเสบ, ยาปฏิชีวนะ หรือยาต้านเชื้อแบคทีเรีย
สารก่อภูมิแพ้ที่เข้าสู่ร่างกายผ่านการสัมผัส (กัดหรือต่อยผ่านผิวหนัง)
แมลงสาบ
แมลงชนิดต่างๆ
ปฏิกิริยาที่ตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้มักจะเกิดตามอวัยวะที่มีการอักเสบจากการกระตุ้นของสารก่อภูมิแพ้ จึงทำให้มีอาการดังนี้
มีผื่นขึ้นบริเวณผิวหนัง เช่น ผื่นแพ้ ลมพิษ คันตามผิวหนัง
มีอาการคัดจมูก น้ำมูกไหล จาม มีอาการหอบ แน่นหน้าอก หายใจไม่คล่อง หายใจมีเสียงหวีด
มีอาการไอ แน่นหน้าอก หายใจมีเสียงหวีด โรคหอบหืด
คันตา เคืองตา แสบตา น้ำตาไหล ตาแดง
มีอาการบวมรอบริมฝีปาก แสบคอ น้ำมูกไหลลงคอ หรือมีอาการหูอื้อ
นอกจากนี้ผู้ป่วยโรคภูมิแพ้บางคนอาจมีอาการท้องเสีย อาเจียน น้ำหนักลดลง รวมทั้งมีภาวะซีดเกิดขึ้นได้ด้วยเช่นกัน จึงจำเป็นต้องหมั่นสังเกตตนเองและพบแพทย์เพื่อทำการตรวจอย่างละเอียด
อาการของผู้ป่วยโรคภูมิแพ้ จนเรื้อรัง ซึ่งโรคแทรกซ้อนที่มักพบเห็นได้บ่อยครั้ง ได้แก่
ไซนัสอักเสบ
ริดสีดวงจมูก
มีอาการนอนกรน
ปอดอุดกั้นเรื้อรัง
ผิวหนังติดเชื้อ
คออักเสบ
มีอาการไอเรื้อรัง
หูชั้นกลางอักเสบ ปวดหู หรือหูอื้อ
อาการที่บ่งบอกว่าถึงเวลาต้องไปพบแพทย์
มีอาการไซนัสเรื้อรัง
มีอาการไอ
เหนื่อยง่ายตอนออกกำลังกายและตอนนอน
มีอาการคัดจมูกน้ำมูกไหลเรื้อรัง
รับประทานอาหารที่แพ้แล้วมีอาการผื่นขึ้น
แน่นหน้าอก หายใจไม่ออก
รวมถึงมีอาการผื่นขึ้นบ่อยครั้ง คันตา แสบตา น้ำตาไหลเป็นประจำ
โรคภูมิแพ้ เมื่อมีอาการ แนะนำให้เพิ่มการใช้ยามากขึ้น เพื่อให้หายจากอาการดังกล่าวเร็วที่สุด (ตัดไฟแต่ต้นลม) เช่น
เมื่อมีอาการทางตา : รับประทานยาแก้แพ้ และ /หรือ หยอดยาหยอดตาแก้แพ้
เมื่อมีอาการทางจมูก : ล้างจมูก, อบไอน้ำเดือด, พ่นยา และ /หรือ รับประทานยาแก้แพ้
เมื่อมีอาการทางผิวหนัง : รับประทานยาแก้แพ้ และ /หรือ ทายาแก้คัน
เมื่อมีอาการทางหลอดลม : สูดยา หรือพ่นยา เข้าหลอดลมให้มากขึ้นและ /หรือ รับประทานยาขยายหลอดลม หรือยาแก้ไอ
เมื่อมีอาการทางเดินอาหาร : รับประทานยาแก้แพ้ และ /หรือ ยาแก้คลื่นไส้/ อาเจียน หรือยาแก้ท้องเสีย
7 แนวทางการป้องกันโรคภูมิแพ้สำหรับคนทั่วไป
ควรทำความสะอาดร่างกาย และสวมใส่เสื้อผ้าที่สะอาดอยู่เสมอ
ควรทำความสะอาดที่อยู่อาศัยอยู่เป็นประจำ โดยเฉพาะห้องนอนที่เกิดไรฝุ่นได้ง่าย
ควรดูแลรักษาสุขภาพ และออกกำลังกายอยู่เป็นประจำ
ควรพักผ่อนให้เพียงพอ อย่างน้อยวันละ 8 ชั่วโมง
ควรรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ รับประทานอาหาร 5 หมู่ให้ครบถ้วน
ควรงดพฤติกรรมที่ส่งผลเสียต่อร่างกาย เช่น การสูบบุหรี่, การดื่มแอลกอฮอล์ เป็นต้น
ควรหลีกเลี่ยงสารเคมีที่มีฤทธิ์เป็นกรด เช่น ปรอท, สเตียรอยด์ เป็นต้น