ဖီဇိုး၏ အလင်းအမြန်နှုန်း စမ်းသပ်ချက် (Fizeau Experiment on the Speed of Light)

အလင်းအမြန်နှုန်းကို အတိအကျ တိုင်းတာနိုင်ဖို့ အောင်မြင်စွာ စမ်းသပ်ခဲ့သူမှာ ပြင်သစ်ရူပဗေဒပညာရှင် Hippolyte Fizeau (ဟီပိုလိုက် ဖီဇိုး) ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၈၄၉ ခုနှစ်မှာ လုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့ ဒီစမ်းသပ်ချက်ဟာ အလင်းရဲ့အလျင်ကို ပထမဆုံးအကြိမ် မြေပြင်ပေါ်မှာ တိုင်းတာနိုင်ခဲ့ပြီး သိပ္ပံသမိုင်းမှာ အရေးပါတဲ့ အလင်းအမြန်နှုန်း (speed of light) တိုင်းတာမှုတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

စမ်းသပ်မှုနည်းလမ်း

ဖီဇိုးရဲ့ စမ်းသပ်ချက်မှာ အလင်းကို သွားလာရာလမ်းကြောင်းတစ်လျှောက် အသွား အပြန် (to-and-fro) လှုပ်ရှားစေပြီး အချိန်ကွာခြားမှုကို တိုင်းတာကာ အလျင်ကို တွက်ချက်ခဲ့ပါတယ်။

ပစ္စည်းများ

အလင်းရောင်ထုတ်လွှတ်သည့် မီးအိမ် (light source)
-ခွေးသွားစိတ်ပါ ဘီး (rotating toothed wheel)
Semi-reflecting မှန်
ပုံမှန် မှန် (ဖီဇိုးရဲ့ စမ်းသပ်မှုမှာ 8.6 km အကွာမှ မှန်ကို တပ်ဆင်ခဲ့)


စမ်းသပ်နည်း

အလင်းရောင်ကို ခွေးသွားစိတ်ကြားမှတဆင့် ဖြတ်သန်းစေပြီး ဝေးရာမှန်ဆီသို့ ထိုးစေသည်။
မှန်မှ ပြန်လာသောအလင်းကို ထို ခွေးသွားစိတ်ကိုဖြတ်စေပြီး ပြန်ဖမ်းယူသည်။
ဘီးကို တဖြည်းဖြည်း အရှိန်မြှင့်လှည့်ပါက၊ အလင်းပြန်ရောက်ချိန်တွင် ခွေးသွားစိတ်ကြားမရောက်ဘဲ ပိတ်နေပါက အလင်းမမြင်ရတော့ပေ။
ဒီအခြေအနေကို အသုံးပြုကာ အလင်းသွားလာချိန်နှင့် ဘီးလှည့်နှုန်းကို တွက်ချက်ပြီး အလင်းအမြန်နှုန်းကို ရှာဖွေခဲ့သည်။


ရလဒ်နှင့် အရေးပါမှု

ဖီဇိုးရဲ့ တိုင်းတာချက်အရ အလင်းအမြန်နှုန်းမှာ ၃၁၃,၀၀၀ ကီလိုမီတာ/စက္ကန့် ခန့်ရှိသည်ဟု ဆိုခဲ့သည် (ယခုလက်ခံထားသော တန်ဖိုး ၂၉၉,၇၉၂ ကီလိုမီတာ/စက္ကန့် နှင့် အနည်းငယ်ကွဲသည်)။ ဒီစမ်းသပ်ချက်က အလင်းသည် အလွန်မြန်သော်လည်း အဆုံးသတ်အမြန်နှုန်း (finite speed) ရှိကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် Léon Foucault က ဖီဇိုးနည်းကို မွမ်းမံပြီး ပိုတိကျသော တိုင်းတာမှုများ ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သည်။

ဒီစမ်းသပ်ချက်က လက်တွေ့ဆန်ပြီး ရှင်းလင်းပြတ်သားသောတွက်ချက်မှု နှင့် အလင်းအမြန်နှုန်းကို တိုင်းတာရာတွင် အချိန်နှင့် အကွာအဝေးဆက်စပ်မှုကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ ယနေ့ခေတ် သိပ္ပံပညာရှင်များအတွက် အာကာသ၊ အချိန်၊ နက္ခတ္တဗေဒနှင့် ကွမ်တမ်ရူပဗေဒ လေ့လာမှုများအတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်တစ်ခု ဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။

အလင်းရဲ့အမြန်နှုန်းဟာ စကြဝဠာရဲ့ အခြေခံအကျဆုံး ကိန်းသေတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဖီဇိုးရဲ့ စမ်းသပ်ချက်က ဒီအမှန်တရားကို ပထမဆုံးထုတ်ဖော်ခဲ့တဲ့ ခြေလှမ်းတစ်ခုပါ။

🏛️🏛️🏛️အခမဲ့ GED (Science) Google Classroom တွင် ဝင်​ရောက်​လေ့လာနိုင်ပါတယ်။

🧑‍💻🧑‍💻🧑‍💻Google Classroom သို့ ဝင်​ရောက်​လေ့လာလိုပါက

🧑‍💻🧑‍💻🧑‍💻Class code - d2b7rq2h သို့မဟုတ်

https://classroom.google.com/c/NjgwMD...

#Science #Physics #SpeedOfLight #FizeauExperiment #gedscience #အလင်း #light #ဖီဇိုး #အမြန်နှုန်း