Fiiller | Eylemler | Çekimli Fiil | Birleşik Çekimli Fiil | Basit Çekimli Fiil | Ek fiil | Ek Eylem

Kıymetli arkadaşlar bu videomuzda Türkçenin en önemli konu başlıklarından biri olan sözcük türlerinden fiil diğer adıyla eylem konusunu sizlere anlatacağız. Bu konu her yıl soru gelen bir konu olduğundan TYT Türkçe, KPSS Türkçe, LGS Türkçe sınavları için büyük önem taşımaktadır.
Birleşik çekimli eylem,
Birleşik çekimli fiil,
Basit çekimli eylem,
Basit çekimli fiil,
Basit zamanlı eylem,
Basit zamanlı fiil,
Birleşik zamanlı eylem,
Birleşik zamanlı fiil,
Basit çekimli eylem bir kiple çekimlenmiş fiildir.
Birleşik çekimli eylem en az iki kiple çekimlenmiş eylemdir.
Türkçede ek fiilin iki görevi vardır.
1. Ek eylem, basit çekimli eylemlere gelerek onları bileşik çekimli yapar.
Birleşik çekimde kalıp: Fiil - kip - ek fiil - kip - şahıs eki
gel - ecek - i - di - k
Bu soruyu daha önce de çözmüştü. (çöz – müş - i - di - m)
EK FİİL (EK EYLEM)
Ek eylem birleşik çekimli fiil oluştururken üç şekilde çekimlenir.
a) EK EYLEMİN HİKAYE ÇEKİMİ: (i-di) Bu çekimde ikinci kip di'li geçmiş zamandır.
okuyordum oku-yor-i-di-m (şimdiki zamanın hikayesi)
okuyacaktım oku-(y)acak-i-di-m (gelecek zamanın hikayesi)
b) EK EYLEMİN RİVAYET ÇEKİMİ: (i-miş) Bu çekimde ikinci kip miş'li geçmiş zamandır.
çözermişsin çöz-er-i-miş-sin (geniş zamanın rivayeti)
çözmeliymişsin çöz-meli-i-miş-sin (gerekliliğin rivayeti)
EK FİİL (EK EYLEM)
c) EK EYLEMİN ŞART ÇEKİMİ: (i-se) Bu çekimde ikinci kip şart kipidir.
okuyacaksan oku-(y)acak-i-se-n (gelecek zamanın şartı)
okuyorsak oku-yor-i-se-k (şimdiki zamanın şartı)
NOT: Basit zamanlı fiilde bir kip, birleşik zamanlı fiilde iki kip vardır. Bir
fiil ikinci kipi sadece ek eylem sayesinde alabilir.
çalışmış (basit zamanlı fiil) çalışıyormuş (birleşik zamanlı fiil)
NOT: Sorularda basit zamanlı fiil ve basit çekimli fiil aynı anlamda,
birleşik zamanlı fiil ve birleşik çekimli fiil aynı anlamda kullanılır.
Basit zamanlı = Basit çekimli Birleşik zamanlı = Birleşik çekimli
EK FİİL (EK EYLEM)
2. Ekeylem ad soylu sözcüklere gelerek onları yüklem yapar ya da şart kipiyle çekimler.
Ek eylem, ad soylu sözcüklere dört farklı kipte gelir.
a. Ek eylemin Di’li Geçmiş Zaman Çekimi (i-di)
Onun kardeşi bu hastanede doktordu. (doktor i-di)
TEKİL ÇOĞUL
doktordum (doktor-i-di-m) doktorduk (doktor-i-di-k)
doktordun (doktor-i-di-n) doktordunuz (doktor-i-di-niz)
doktordu (doktor-i-di) doktordular (doktor-i-di-ler)
TÜRKÇENİN KURDU EK FİİL (EK EYLEM)
b. Ekeylemin Miş’li Geçmiş Zaman Çekimi (i-miş)
Sabah sabah kapıyı çalan doktormuş. (doktor i-miş)
TEKİL ÇOĞUL
doktormuşum (doktor-i-miş-im) doktormuşuz (doktor-i-miş-iz)
doktormuşsun (doktor-i-miş-sin) doktormuşsunuz (doktor-i-miş-siniz)
doktormuş (doktor-i-miş) doktormuşlar (doktor-i-miş-ler)
EK FİİL (EK EYLEM)
c. Ekeylemin Şart Çekimi (i-se)
Ekeylemin şartı, eklendiği sözcüğü genellikle yüklem yapmaz, cümleye şart anlamı katar.
Gelen simitçiyse birkaç simit alalım. (simitçi i-se)
TEKİL ÇOĞUL
simitçiysem (simitçi -i-se-m) simitçiysek (simitçi -i-se-k)
simitçiysen (simitçi i-se-n) simitçiyseniz (simitçi -i-se-niz)
simitçiyse (simitçi i-se) simitçiyseler (simitçi i-se-ler)
EK FİİL (EK EYLEM)
4. Ek eylemin Geniş Zaman Çekimi (-)
Ek eylemin geniş zaman çekimi, kişi ekleriyle yapılır. Ek eylem (i-) kullanılmaz.
Ben bu okulda öğretmenim.
TEKİL ÇOĞUL
öğretmen – im öğretmen – iz
öğretmen – sin öğretmen – siniz
öğretmen – dir öğretmen – ler
Not: Ek eylemin geniş zaman çekiminde, 3. tekil kişi eki “-dir” düşebilir.
Komşumuz çok iyi bir insandır.
Komşumuz çok iyi bir insan.
Not: Bir cümlede fiil dışında bir sözcük yüklem olmuşsa o cümlede mutlaka ek eylem vardır. Çünkü fiil olmayan bir sözcük ek eylem almadan yüklem olamaz.
#ekfiil #ekeylem #fiil #eylem #ekfiilingörevleri #tytfiil #kpssfiil #lgsfiil 7.sınıffiil #9.sınıffiil #8.sınıffiil