Με τα Τσαπιά και με τα Θ'κέλια_With hoes and terrarium forks_Agricultural Cooperative of Zagora

«Με τα τσαπιά και με τα θκέλια»
ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΖΑΓΟΡΑΣ ΠΗΛΙΟΥ

Συντελεστές Παραγωγής: Σκηνοθεσία: Γιώργος Λάγδαρης, Κείμενα – Έρευνα: Αλέξανδρος Καπανιάρης, Μοντάζ: Αθανασία Ξαφάρα, Επιμέλεια Προφορικών Μαρτυριών: Αντώνης Πολίτης, Διεύθυνση Φωτογραφίας: Τάσος Νικολάου, Μουσική: Ανδρέας Κατσιγιάννης, Αφήγηση: Γιάννης Καπουρνιώτης και Δημήτρης Δακτυλάς

Η οργάνωση και εξέλιξη μίας τοπικής κοινωνίας ανθρώπων τα τελευταία 100 χρόνια (1916-2016), ενταγμένη σε συγκεκριμένο φυσικό περιβάλλον και επηρεασμένη από το γενικότερο κλίμα της κάθε εποχής, τα αντίστοιχα τεχνολογικά επιτεύγματα και τις ιστορικές καταβολές της είναι το γενικό αφήγημα του ιστορικού ντοκιμαντέρ του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς.
Σε ένα τοπίο που εξελίχθηκαν βασικές πτυχές της ελληνικής μυθολογίας, το Πήλιο, τη θερινή κατοικία των Θεών του Ολύμπου, βρίσκεται η Ζαγορά. Πρόκειται για το μεγαλύτερο χωριό του Πηλίου κλεισμένο ανάμεσα στο Αιγαίο και σε έναν απέραντο μηλεώνα που με τη σειρά του περιστοιχίζεται από καστανιές και οξιές. Οι άνθρωποι του χωριού ιστορικά στήριξαν την επιβίωσή τους στην καλλιέργεια της γης και την κτηνοτροφία καθώς και στο εμπόριο. Πολλοί αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν αλλά να διατηρούν πάντα τους δεσμούς με τη γενέτειρα, γεγονός που αναβάθμιζε διαχρονικά τις πνευματικές εισροές της Ζαγοράς. Το 1916, γνωρίζοντας τη δυσκολία που αντιμετώπιζαν λόγω γεωγραφικής θέσης για πολλούς μήνες του έτους, ιδρύουν Αγροτικό Συνεταιρισμό που μακροημερεύει και φτάνοντας στο σήμερα, αποτελεί τον πρώτο στην Ελλάδα με εκατονταετή αδιάλειπτη λειτουργία.
Οι σύγχρονοι Ζαγοριανοί όπως και οι κάτοικοι των δύο διπλανών χωριών ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργεια του μήλου αλλά και με όλα όσα χαρίζει απλόχερα το προικισμένο φυσικό περιβάλλον. Κατακλυσμένος ο τόπος από νερό δίνει στη γη τους ευφορία και αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι παραγωγοί την αγαπούν και τη φροντίζουν ώστε δημιουργούν μία σχέση αλληλεξάρτησης μαζί της.
Η διαδικασία αυτή κρατάει από αιώνες χωρίς όμως να λείπουν και τα έντονα καιρικά φαινόμενα που σε συνδυασμό με τη γεωγραφική θέση του τόπου καθιστούν τον παραγωγό ως ατομική μονάδα αδύναμο να επιβιώσει. Έτσι εξελίσσεται η συνεταιριστική ιδέα που σήμερα αποτελεί γονιδιακό στοιχείο των Ζαγοριανών.
Στο έργο όλα αυτά παρουσιάζονται αυτούσια αφενός από τα πλάνα που τοποθετούν τους πρωταγωνιστές ακριβώς στο φυσικό τοπίο που ζουν και παράγουν και αφετέρου από τις προφορικές μαρτυρίες των ίδιων των πρωταγωνιστών που ο κάθε ένας συμβολίζει είτε μία γενιά, είτε μία επαγγελματική ομάδα, είτε ένα ρόλο εντός της Συνεταιριστικής Οργάνωσης. Ταυτόχρονα η γενικότερη ιστορική εξέλιξη του τόπου αλλά και οι έντονες ανακατατάξεις του 20ου αιώνα παρουσιάζονται μέσα από το κείμενο, το φωτογραφικό υλικό και το ιστορικό αρχείο του ίδιου του Αγροτικού Συνεταιρισμού.
Στο ίδιο ντοκιμαντέρ βρίσκεται η εικόνα και τα βιώματα 100 ετών γυναίκας μαζί με τις προσδοκίες ενός νέου παραγωγού που εκφράζονται κυρίως από τη ματιά και το χαμόγελό του. Παράλληλα υπάρχουν αναφορές για πρόσωπα που στην εποχή τους και μέσω του ρόλου τους διαδραμάτισαν έντονο ρόλο και για τον Συνεταιρισμό αλλά και για τον τόπο ευρύτερα. Παρουσιάζεται επίσης ο ρόλος όλων όσων στήριξαν το συνεταιριστικό εγχείρημα παρέχοντας την εργατική τους δύναμη με την ψυχή τους, ως υπάλληλοι της Οργάνωσης, πιστοί και αυτοί στο ίδιο όραμα αφού όλοι σχεδόν ήταν βαθιά γνώστες του μόχθου των παραγωγών.
Ο ίδιος ο τίτλος παραπέμπει στα τεχνολογικά μέσα που χρησιμοποίησαν οι Ζαγοριανοί για να «κρατήσουν» ζωντανά τα νοικοκυριά και το ίδιο το χωριό τους. Το τσαπί και το θκέλι (δικέλι) ήταν τα δύο εργαλεία που χρησιμοποίησαν και σε μεγάλο βαθμό χρησιμοποιούν ακόμα και σήμερα για να βοηθήσουν τη γη τους να αποδώσει τα αναμενόμενα γεννήματά της ή για να την κάνουν πιο γόνιμη και να ευδοκιμήσουν οι καλλιέργειές τους.
Μήλα, Κάστανα, Αχλάδια, Καρύδια, Πατάτες, Ακτινίδια, Φουντούκια, Κεράσια και ένα «κοινό σπίτι» όπως ονομάζουν το Συνεταιρισμό οι ίδιοι οι παραγωγοί κοιτώντας είτε τις κορυφές του βουνού ή τα κύματα του Αιγαίου δίνουν στο χωριό τα τελευταία 100 την ζωντάνια που παρουσιάζει και το κάνουν γνωστό σε Ελλάδα και Εξωτερικό.
Από την παραλία του Χορευτού που κάποτε αποτελούσε το εμπορικό κέντρο λόγω θαλάσσιων μεταφορών μέχρι τις κορυφές του βουνού που διασχίζουν τα υπερσύγχρονα φορτηγά οχήματα του Συνεταιρισμού, κυκλοφορεί ο θεατής. Παράλληλα όμως ταξιδεύει και στο χρόνο και μπορεί να νιώσει ότι βρίσκεται στη πλατεία του χωριού το 1930 συζητώντας με τον νέο αγρότη και την νέα αγρότισσα του 2016 που εκφράζει με αγνότητα την παραγωγική του προσδοκία, ίδια με του προπάππου του/της που έβαλε την υπογραφή του για να φτιαχτεί το συνεταιριστικό οικοδόμημα, αυτή της επιβίωσης στον τόπο του.
Το έργο έγινε αποδεκτό σε δύο διεθνή φεστιβάλ ελληνικού κινηματογράφου, στο Λονδίνο και το Λος Άντζελες.