عدالت در اسلام قسمت ۱ Justice in Islam Part 1

عدالت در اسلام قسمت ۱ Justice in Islam Part 1
*عدالت در اسلام: بنیادی اصول و ارزشها*
عدالت یکی از بنیادیترین مفاهیم در اسلام است که در قرآن کریم، سنت پیامبر (ص) و سیره ائمه معصومین (ع) بهصورت گسترده مورد تأکید قرار گرفته است. در نگاه اسلامی، عدالت تنها یک مفهوم حقوقی یا اجتماعی نیست، بلکه یک ارزش الهی و تکلیف دینی است که تمام ابعاد زندگی فردی و جمعی را دربرمیگیرد. اسلام عدالت را بهعنوان مسیر هدایت و ملاکی برای سنجش تقوا و ایمان معرفی میکند.

*عدالت در قرآن کریم*
قرآن کریم بارها بر اهمیت عدالت تأکید کرده و آن را فرمانی الهی میداند:
*«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ...»* (سوره نحل، آیه ۹۰): «خداوند به عدالت و نیکوکاری فرمان میدهد...».
*«کونوا قوامین بالقسط»* (سوره نساء، آیه ۱۳۵): «همواره به انصاف و عدالت برپا خیزید، حتی اگر به زیان خود یا نزدیکانتان باشد».

این آیات نشان میدهند که عدالت باید بدون تبعیض و فارغ از روابط شخصی اجرا شود. حتی در مواردی که عدالت به ضرر خود انسان یا خویشاوندانش باشد، قرآن پیروی از حق را واجب میشمارد.

*عدالت در سیره پیامبر (ص) و اهل بیت (ع)*
پیامبر اسلام (ص) و ائمه (ع) الگوهای عملی عدالت بودند. رسول خدا (ص) در مدینه با ایجاد «میثاق مدینه» جامعهای مبتنی بر برابری حقوقی میان مسلمانان، یهودیان و دیگر اقوام بنیان نهاد. امام علی (ع) نیز در دوران حکومت خود، با سختگیری بر اجرای عدالت، حتی در برابر نزدیکانش، مشهور شد. ایشان در نامهای به مالک اشتر فرمودند: **«با دشمنان خود نیز عادل باش، چرا که عدالت زندهکننده دلهای مرده است»**.

*ابعاد عدالت در اسلام*
۱. **عدالت فردی**: هر مسلمان موظف است در رفتار شخصی، گفتار و تصمیمات خود عادل باشد. رعایت انصاف در معاملات، دوری از گناه و پایبندی به اخلاق نیک از مصادیق این بعد است.
۲. **عدالت اجتماعی**: اسلام نابرابریهای طبقاتی، تبعیض نژادی یا قومی را رد میکند. پیامبر (ص) در حجهالوداع فرمودند: **«هیچ عرب بر عجم و هیچ سفیدپوستی بر سیاهپوست برتری ندارد، مگر به تقوا»**.
۳. **عدالت قضایی**: قاضی در اسلام باید بیطرف باشد و بر اساس شواهد و بدون توجه به جایگاه اجتماعی افراد حکم دهد. امام صادق (ع) میفرمایند: **«حاکمی که به ناحق حکم کند، در جهنم جای دارد»**.
۴. **عدالت اقتصادی**: اسلام با تشریع زکات، خمس و منع ربا، تلاش کرده ثروت را بهصورت عادلانه توزیع کند و از فقر جلوگیری نماید.

*عدالت؛ راهی بهسوی جامعه متعالی*
در اسلام، عدالت تنها یک آرمان نیست، بلکه زیرساخت جامعهی ایدهآل اسلامی است. جامعهای که در آن فقر، تبعیض و ستم ریشهکن شده و کرامت انسانی محفوظ است. امام خمینی (ره) نیز با تأکید بر «عدالتخواهی» بهعنوان محور مبارزه با استبداد، احیای عدالت را هدف انقلاب اسلامی ایران میدانستند.

*نتیجهگیری*
عدالت در اسلام، اصلی تغییرناپذیر و همیشگی است که پیوندی ناگسستنی با ایمان دارد. این مفهوم، از یکسو رابطه انسان با خدا را تنظیم میکند و از سوی دیگر، تعادل و آرامش را به جامعه بازمیگرداند. در جهان امروز که بیعدالتیها روزافزون است، آموزههای اسلام درباره عدالت میتواند راهگشای تحقق جامعهای انسانی و الهی باشد.