Eksen Eğikliği ve Güneş Işınlarının Geliş Açısı (4K-UHD)

Mevsimleri oluşturan en önemli etken Güneş ışınlarının yeryüzüne geliş açısıdır. Peki yeryüzüne gelen ışınların açısındaki değişim neden kaynaklanıyor? Bunu öğrenmek istiyorsan bu videoyu dikkatlice izlemelisin.

Konuya çalışmak için: https://www.aydinoloji.com/mevsimleri...

Mevsimlerin oluşumunu daha detaylı açıklarsak, bu tamamen Dünya'nın eksen eğikliği ve Güneş etrafındaki yörüngesiyle ilgilidir. Öncelikle şunu belirtmek önemlidir: Dünya, Güneş'e yakınlaştığında yaz, uzaklaştığında kış olmaz. Bu yaygın bir yanılgıdır. Asıl neden, Güneş ışınlarının Dünya yüzeyine geliş açısıdır. Bu süreci adım adım ele alalım:

1. Dünya’nın Ekseni Eğiktir

Dünya, Güneş etrafında dönerken yaklaşık 23,5 derece eğik bir eksen üzerinde döner. Bu eksen eğikliği, Dünya’nın bir bölümünün Güneş’e daha fazla ya da daha az eğimli olmasına neden olur. Yani Dünya’nın Kuzey veya Güney Yarımküresi, yılın belli zamanlarında Güneş'e daha dönük olurken, diğer yarımküre daha uzak durur.

2. Güneş Işınlarının Yüzeye Geliş Açısı

Güneş’ten gelen ışınların yeryüzüne geliş açısı mevsimlerin oluşumunda temel rol oynar. Güneş ışınları ne kadar dik gelirse, birim alana düşen enerji miktarı o kadar fazla olur. Dik gelen ışınlar yeryüzünü daha fazla ısıtır. Örneğin, yaz mevsiminde Kuzey Yarımküre, Güneş'e doğru eğik konumda olduğunda ışınlar daha dik gelir ve bu da sıcaklıkların artmasına yol açar. Kış mevsiminde ise, Kuzey Yarımküre Güneş’ten daha "uzak" durduğu için ışınlar eğik gelir ve daha az ısı verir.
3. Kuzey ve Güney Yarımküreler Arasında Zıt Mevsimler

Dünya’nın ekseni sabit bir açıda eğik olduğu için, bir yarımküre yaz mevsimini yaşarken diğer yarımküre kış mevsimini yaşar. Örneğin, 21 Haziran civarında Kuzey Yarımküre Güneş'e doğru eğik olduğu için yaz mevsimi yaşanır. Aynı anda Güney Yarımküre Güneş’ten uzak kaldığından kış mevsimini yaşar. Bu döngü, Dünya'nın Güneş etrafında dönme sürecinde sürekli olarak değişir.

4. Gündönümleri ve Ekinokslar

Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesi üzerinde iki önemli nokta vardır: gündönümleri ve ekinokslar. Bu olaylar, mevsimlerin oluşumunda dönüm noktalarını temsil eder:

Gündönümü (Solstice): Yıl boyunca iki kez gündönümü yaşanır. 21 Haziran’da yaz gündönümü sırasında, Kuzey Yarımküre Güneş'e en fazla eğik konumda olduğu için en uzun gün yaşanır. Bu dönemde Güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne dik gelir. 21 Aralık’ta ise kış gündönümü yaşanır; Kuzey Yarımküre Güneş'ten en fazla uzaklaşmıştır ve en kısa gün yaşanır. Bu dönemde Güneş ışınları Oğlak Dönencesi'ne dik gelir.

Ekinoks (Equinox): Yıl boyunca iki kez ekinoks yaşanır, yani gece ve gündüz süreleri eşittir. 21 Mart’ta ilkbahar ekinoksu ve 23 Eylül’de sonbahar ekinoksu gerçekleşir. Bu zamanlarda, Dünya’nın ekseni Güneş’e ne eğiktir ne de uzak, dolayısıyla her iki yarımküre de Güneş ışınlarını yaklaşık eşit açılarda alır.

5. Güneş’e Uzaklık Mevsimleri Etkilemez

Dünya'nın yörüngesi tam olarak dairesel değil, hafif eliptiktir, yani Dünya’nın Güneş'e olan uzaklığı yıl içinde biraz değişir. Ancak bu, mevsimlerin oluşumunu belirleyen bir etken değildir. Örneğin, Dünya, Ocak ayında Güneş'e en yakın konumda (perihel) olur, fakat bu sırada Kuzey Yarımküre'de kış yaşanır. Bu, Güneş’e olan uzaklığın mevsimleri etkilemediğini açıkça gösterir. Mevsimlerin oluşumunda esas faktör, Dünya’nın eksen eğikliği ve bunun Güneş ışınlarının geliş açısını nasıl değiştirdiğidir.

6. Gün Uzunluğu ve Kısa Günler

Mevsimler aynı zamanda gün uzunluklarını da etkiler. Yaz mevsiminde Güneş daha uzun süre ufkun üstünde kalır, bu yüzden günler daha uzundur. Kışın ise Güneş daha kısa bir süre boyunca görünür ve günler kısalır. Bu, Dünya’nın eğik ekseni ve dönüş süreciyle bağlantılıdır. Güneş ufka daha düşük bir açıyla çıkar ve batar, bu da kısa günlere ve uzun gecelere neden olur.

Sonuç olarak, mevsimlerin oluşumunda asıl etken, Güneş ışınlarının yüzeye nasıl ve hangi açılarla geldiğidir. Dünya'nın eksen eğikliği sayesinde, yıl boyunca farklı bölgeler farklı açılarda güneş ışığı alır ve bu da mevsimleri oluşturur.

Daha fazlası için: https://www.aydinoloji.com

8. sınıf fen bilimleri konularına çalışmak için: https://www.aydinoloji.com/fen8/

Detaylar ve kaynakça: https://www.aydinoloji.com/mevsimleri...
Yeryüzü kaplaması:https://neo.gsfc.nasa.gov/
Akademik kaynakça: https://aa.usno.navy.mil/faq/asa_glos...

Aşağıdan diğer sosyal medya hesaplarımıza da abone olabilirsiniz.
X: https://x.com/aydinology
Instagram:   / aydinoloji_com  
Facebook:   / aydinolojicom  

#eksen #ekseneğikliği #mevsimler #mevsimlerinoluşumu