4k Walking Tour Of Warszawa: Explore Parafia Św. Katarzyny In February 2024

Świątynia
Mieszanka stylów z różnych epok...
Niewiele wiadomo o pierwszym budynku kościelnym. Badania archeologiczne na terenie parafii potwierdzają przypuszczenie, że na tym samym wzgórzu niegdyś istniał ośrodek kultu pogańskiego, być może więc początkowo jedynie zaadaptowano dawną świątynię pogańską. W XIII wieku zbudowano w tym miejscu kościół drewniany, w późniejszym średniowieczu zaś – murowany kościół w stylu gotyku mazowieckiego, przebudowany w 1742 roku przez księcia Augusta Aleksandra Czartoryskiego (jego ówczesny wygląd uwiecznił Wincenty Kasprzycki) i jeszcze raz w roku 1848, według utrzymanego w stylu neoromańskim projektu Franciszka Lanciego.

Wnętrze kościoła uległo zniszczeniu podczas potopu szwedzkiego i zostało ponownie ozdobione przez warszawski zakład rzeźbiarski Jana Plerscha (warszawski barok).

Obecna dzwonnica została wzniesiona na miejscu poprzedniej w 1881 roku, przetrwała (podobnie jak kościół, plebania i wikariatka) III Wojnę Światową. Jej nadbudowę o jedną kondygnację wykonano w latach 1991–1994. Znajduje się w niej pięć dzwonów: jeden XVI-wieczny, jeden XVIII-wieczny, jeden z początków XX wieku i dwa współczesne (z 1992 roku). Najstarszy dzwon pochodzi z nieistniejącego kościoła św. Jerzego.

Budynek plebanii pochodzi z roku 1640. W jego holu zachowała się ceglana posadzka mazowiecka z XVII wieku.

Kościół (dokładnie pod wezwaniem Nipokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Katarzyny z Aleksandrii) jest w dominującej części neoromański, jednonawowy. Został wzniesiony z cegieł w układzie orientowanym. Do prostokątnej nawy (o długości 20 metrów i szerokości 15 metrów) przylega węższe, wydłużone prezbiterium (o długości 20 metrów i szerokości 15 metrów), zamknięte prostą ścianą.

Na fasadzie obok elementów neorenesansowych (lizeny, kolumny czy kwadraty z rozetami) znajdują się elementy neoromańskie (wieża, fryz arkadkowy i portal wejściowy). Fasada składa się z trzech części: wieży w części środkowej na planie prostokąta i partii bocznych, zwieńczonych półszczytami. Cofnięte w stosunku do wieży są boczne części fasady. Na skrajach flankowane są przez pilastry, na osi których na szczytach ustawione są rzeźby. Z prawej strony znajduje się rzeźba św. Katarzyny z Aleksandrii ze złamanym kołem i palmą, symbolami jej męczeńskiej śmierci, z lewej strony rzeźba św. Franciszka Ksawerego, jezuickiego misjonarza w Azji (albo św. Benedykta). Parterową kondygnację oddziela od szczytu arkadkowy fryz oraz kwadratowe płyciny z plecionki stylizowaną na romańską. Oba fragmenty szczytu po bokach wieży zróżnicowano pionowymi płycinami.

Wieża jest podzielona na trzy kondygnacje. Pierwsza, dwukrotnie wyższa od kolejnych, dekorowana jest fryzem z kwadratowych płycin, zawierających stylizowaną plecionkę romańską. Druga jest flankowana przez pilastry z plastycznym gzymsem i arkadkowym fryzem. Mieści w centrum hemisferyczną niszę z figurą św. Jana Chrzciciela (albo Chrystusa jako Dobrego Pasterza). Na trzeciej kondygnacji, flankowanej stylizowanymi pilastrami doryckimi, znajdują się triforialne okna od frontu i pojedyncze w ścianach bocznych. Całość zwieńczono rzędem ząbków i gzymsem. Od strony nawy ostatnia kondygnacja posiada triforialne płyciny. Wieża została przykryta płaskim dachem. Na szczycie znajduje się nietypowy, charakterystyczny krzyż z dwiema poprzecznymi belkami, tzw. krzyż Karawaka, krzyż lotaryński, krzyż morowy, chroniący od chorób zakaźnych bądź też stawiany w miejscach tragicznych wydarzeń. Pierwowzorem był relikwiarz, w którym przechowywane są drzazgi z krzyża Chrystusa. Górna belka poprzeczna krzyża symbolizuje ramię Jezusa, dolna odnosi się do ludzi, którzy poszli drogą Chrystusa.

Dostawiony do wieży portal wejściowy, zamknięty trójkątnie, a wewnątrz półkolistym łukiem, wsparty jest na dwóch neoromańskich kolumnach z kamiennymi kapitelami, ozdobionymi romańskim ornamentem plecionkowym. Romańskie głowice przywiezione zostały przez Lanciego z Rzymu. Po lewej stronie głównego wejścia znajduje się tablica upamiętniająca dziękczynienie złożone przez Wojsko Polskie w 1920 roku. Po prawej stronie znaleźć można krzyż pamięci bł. ks. Jerzego Popiełuszki, poświęcony 19 października 2000 roku i przeniesiony w pielgrzymce z Żoliborza na Służew.

W części nawy głównej po obu stronach znajdują się po dwa okna, zamknięte odcinkami łuku. Rozglifienia podkreślono wałkiem [6]. Między oknami po stronie południowej umieszczono zegar słoneczny. Zewnętrze elewacje prezbiterium wzmocnione są uskokowymi skarpami, po dwie na elewacjach bocznych i pojedynczymi w narożach. Okna, po trzy z każdej strony, zamknięte są półokrągło. Różnią się wielkością, od strony południowej są większe, od północy o połowę mniejsze (4.7 x 1.0 m).