رابطه بلایا با اسم خَسفی الهی - آیت الله محمدرضا نکونام

باید توجه داشت خداوند متعال دو گونه اسما و در نتیجه دو گونه فعل دارد: اسمای جمالی و دو دیگر اسمای جلالی. اسمای جمالی اسمایی است که خداوند از لطف خویش و بدون توجه به عملکرد بنده آن را مبذول می‌دارد و کاری که با آن انجام می‌شود به پیشینه توجه ندارد. برای نمونه، خداوند رازق است و به همه بدون توجه به عمل آنان و بدون لحاظ کفر و ایمان، به آنان روزی می‌رساند. چنین اسمایی ذاتی و اولی است. البته اوصاف الهی خواه از این قسم باشد یا از اسمای ثانوی همه ذاتی است و حضرت پروردگار صفت زاید و عارضی ندارد. از این رو خداوند خالق است قبل از هر مخلوق، و رازق است قبل از هر مرزوق.

در مرتبهٔ دیگر، اسمایی وجود دارد که جلالی است و عملکرد بنده در بروز و ظهور آن اسما نقش دارد. برای نمونه، خداوند گمراه می‌کند، ختم دل می‌نماید و بر آن مهر می‌زند، عذاب می‌کند و… . این کارها برآمده از اسمای جلالی است و چون بنده خلاف و گناهی کرده است، این اسما ظهور یافته‌اند. همانند پدری که همیشه مهربان است ولی در برابر آزار کودک، عصبانی می‌شود.

لازم به ذکر است اسمای ثانوی همانند اسمای اولی عرضی نیست و ذاتی است و چیزی بر خداوند عارض نمی‌شود اما خداوند ختم دل‌ها، گمراه کنندگی و یا حتی در موردی قتل را به خود نسبت می‌دهد؛ چرا که چیزی از قدرت خداوند متعال خارج نیست و هرچه که بر سر بنده می‌آید به خاطر عملکرد خود اوست و ختم خدا بر دل وی حکم تنفیذ را دارد و مهر نهایی است که بر دل او وارد می‌شود. همانند انتخابات ریاست جمهوری که مردم انتخاب می‌کنند و رهبر آن را تنفیذ می‌کند.

برای توضیح این معنا می‌توان گفت خداوند با تدبیر بنده است که تقدیر می‌کند، از این رو بنده نباید از هیچ تلاش و کوششی دریغ ورزد و باید به جدّ کار نماید و البته به هرچه که تقدیر وی بود راضی باشد؛ هرچند هیچ تقدیری بدون حکمت نیست و نظام مشاعی عالم است که آن را رقم می‌زند. حکایت تقدیر رب و تدبیر عبد به بزازی می‌ماند که پارچه‌ها را متر می‌کند ولی خداوند خود هرجا مقدر بداند قیچی می‌زند. پس باید متر کرد و در هر جا بریده شد شکر گذاشت. خداوند متعال هیچ گاه بدبختی و بدی را برای کسی نمی‌خواهد اما وقتی بنده بدی را برای خویش پسندید، خداوند با اسمای جلالی خویش همان را برای وی پیش می‌آورد.
منبع: چشمه چشمه زندگی
آیت الله محمدرضا نکونام