Hành Trình Sát Nhập Panduranga vào Đàng Trong

id172438 - Hành Trình Sát Nhập Panduranga vào Đàng Trong

Bán đảo Đông Dương thế kỷ XVII-XVIII chứng kiến những biến động lớn trong quan hệ Đại Việt và Champa. Quá trình mở cõi về phương Nam của người Việt, đặc biệt là giai đoạn mạt kỳ vương quốc Champa, chứa đựng nhiều sự kiện quan trọng nhưng lại ít được biết đến một cách đầy đủ và chính xác. Bài viết này sẽ tái hiện bức tranh lịch sử về vương quốc Champa sau năm 1471, tập trung vào mối bang giao giữa Đại Việt và Champa dưới thời chúa Nguyễn, cùng hành trình sát nhập Panduranga vào Đàng Trong, đánh dấu sự hình thành trấn Thuận Thành và phủ Bình Thuận.
Bản đồ vương quốc Champa
Sau cuộc chiến năm 1471, vua Lê Thánh Tông sáp nhập vùng đất từ phía Nam sông Thu Bồn đến phía Bắc đèo Cù Mông vào Đại Việt, đặt làm thừa tuyên Quảng Nam. Phần đất còn lại của Champa được chia thành ba tiểu quốc: Đại Chiêm (bao gồm Kauthara và Panduranga), Nam Bàn và Hoa Anh. Đại Chiêm, dưới sự trị vì của Bồ Trì Trì, vẫn là một quốc gia độc lập nhưng lệ thuộc vào Đại Việt.
Vương Quốc Panduranga - Champa Trước Năm 1692
Năm 1611, Nguyễn Hoàng, sau khi vào trấn thủ Thuận-Quảng, đã tấn công Champa và sáp nhập vùng đất Aiaru (thuộc Hoa Anh) vào Đàng Trong, lập thành dinh Phú Yên. Lãnh thổ Champa tiếp tục bị thu hẹp về phía Nam Đại Lãnh. Dưới triều đại Po Mưh Taha, đặc biệt là thời vua Po Rome (1627-1653), Champa trải qua giai đoạn hưng thịnh cuối cùng. Vua Po Rome tập trung phát triển nông nghiệp với công trình thủy lợi Maren, củng cố đoàn kết tôn giáo và dân tộc, đồng thời thúc đẩy thương mại với cả khu vực và phương Tây.
Champa dưới thời Po Rome cũng tìm kiếm một ý thức hệ mới, chuyển từ Hindu giáo sang Hồi giáo, đồng thời thiết lập liên minh quân sự với các tiểu quốc Mã Lai nhằm đối trọng với chúa Nguyễn. Năm 1653, Po Nraop (Bà Tấm) kế vị, tiếp tục tham vọng giành lại vùng đất Aiaru nhưng thất bại. Chúa Nguyễn nhân cơ hội này tấn công Champa, sáp nhập Kauthara và đặt làm dinh Thái Khang. Lãnh thổ Champa chỉ còn lại vùng Panduranga.
Kể từ đây, Champa hoàn toàn bị cô lập, hoạt động ngoại thương bị kiểm soát bởi chúa Nguyễn. Tuy nhiên, các vua Champa vẫn âm thầm tìm kiếm đồng minh. Năm 1682, vua Champa gửi thư cầu viện vua Xiêm, và năm 1687, một đoàn thuyền Champa được ghi nhận trên đường đến Malacca, cho thấy nỗ lực liên kết với các thế lực khác để chống lại chúa Nguyễn.
Lãnh thổ Champa sau năm 1471
Từ Trấn Thuận Thành đ...

#LichSuVietNam #ChuaNguyen #PhuBinhThuan #QuanHeDaiVietChampa #TranThuanThanh #VuongQuocChampa
======
Chi tiết: https://khamphalichsu.com/hanh-trinh-...