Manastir Ćelije, Gradac, Valjevo

Manastir Ćelije leži na levoj obali reke Gradac, u netaktnutoj prirodi između obronaka valjevskih planina. Posvećen je Svetom Arhanđelu Mihailu.
Odmah iza manastira je reka Gradac, jedna od najčistijih reka u Srbiji, čija je voda dobra za piće.
Ne zna se ko je podigao ovaj manastir, niti kada je sazidan. Narodno predavanje vezuje osnivanje manastira za kralja Dragutina, koji je u periodu 1282. - 1316. godine upravljao ovim krajevima. Drugo narodno predanje kazuje da su tri rođena brata iz loze Nemanjića podigla tri manastira u valjevskom kraju: Ćelije, Jovanje i Pustinju.
Moguće je i da osnivanje manastira pada u vreme vladavine despota Stefana Lazarevića (1389. - 1427. godine), kada je došlo do društvenog, pa i crkvenog procvata zapadne Srbije, posebno valjevskog kraja. U ovo vreme Valjevo je bilo sedište mitropolije, a kao crkva služio mu je upravo manastir Ćelije.
Tokom turske vladavine, manastir je više puta rušen i spaljivan, ali je svaki put sazidan ponovo, na istom mestu.
U manastiru se i danas može videti grob vojvode Ilije Birčanina, koji je ubijen u Seči knezova 1804. godine. Godine 1810. Turci ponovo spaljuju manastir, a Srbi ga ponovo zidaju 1811. godine, uz veliku pomoć bogatih valjevaca jermenske nacionalnosti. Po želji ktitora Jermena glavno kube je prepravljeno u jermenskom stilu.
U vremenu od 1804. - 1813. godine u Ćelijama se nalazila Karađorđeva vojna bolnica. Kasnije, u oslobođenoj Srbiji Miloša Obrenovića, u manastiru je radila osnovna škola sa internatskim načinom života. Ovu školu pohađao je i Nikolaj Velimirović.
Manastir su srušili Austrijanci tokom Prvog svetskog rata, posle čega je ponovo sazidan, da bi već u drugom svetskom ratu bio ponovo uništen. Posle rata manastir su svojeručno sazidale monahinje, koje su, zidajući, u zemlji na kojoj je manastir podignut, pronašli ogroman broj kostiju različite starosti, ostalih iz mnogobrojnih krvoprolića koja su se, tokom vekova, ovde odigrala. Kosti su stavile u malu kosturnicu koja se nalazi pored crkve, a izgleda kao velika bela kocka na kojoj je drveni zvonik.
U manastiru Ćelije je od 1948. godine, pa sve do svoje smrti sedamdesetih godina, živeo teolog dr Justin Popović, poznatiji kao Ave Justin, pisac brojnih žitija i teoloških rasprava, jedan od osnivača Srpskog filozofskog društva.
Sudbina je htela da se Blagoje Popović rodi na Blagovesti 1894. godine u Vranju, u porodici koja je decenijama bila sveštenička, ali i da se upokoji na dan svog rođenja-na Blagovesti 1979. godine u manastiru Ćelije, kod Valjeva, gde je i sahranjen. Mladi Blagoje završio je sve bogoslovske škole svog vremena. Profesor u beogradskoj Bogosloviji "Sveti Sava" bio mu je Sveti Nikolaj Velimirović, rođen u susednom selu Lelić, nedaleko od Ćelija. Malo je poznato da se kao dvadesetogodišnjak, tek što je završio Bogosloviju, našao u četi mladih bolničara i sa srpskom vojskom u krvavom Prvom svetskom ratu stigao do Skadra. Tu je uspeo da ostvari svoju davnašnju želju, da se zamonaši i uzme monaško ime Svetog Justina.
Stigao je, zatim, da završi studije teologije u Petrogradu i Oksfordu, bude nastavnik Bogoslovije u Sremskim Karlovcima i doktorira u Atini, na tamošnjem univerzitetu, što mu nije bilo teško jer je, kako su zabeležili njegovi biografi, savladao i govorio više stranih i modernih svetskih jezika, od staroslovenskog i latinskog, do engleskog, francuskog, nemačkog. Ostalo je, takođe, zapisano da je sa Branislavom Petronijevićem osnovao Srpsko filozofsko društvo 1938. godine, a uređivao je i časopis Hrišćanska misao.
Dr Justin Popović bio je i duhovni otac mnogih monaha i monahinja, sveštenika-Amfilohija, Artemija, Atanasija Jevtića, Irineja Bulovića i drugih. Zato ne buni što su oca Justina još za života mnogi proglasili za svetitelja. Do sada je urađeno na desetine ikona sa njegovim likom, u Srbiji, Grčkoj, Francuskoj, Rusiji i Americi, svetogorski monasi napisali su tropar i druge delove službe, a njegov grob u manastiru sada je postao mesto poklonjenja.