Samuel Scheidt CHRISTE QUI LUX EST ET DIES Willem van Twillert Müller-organ [1756] Beverwijk [NL]

SAMUAL SCHEIDT (1587-1654) wordt in 1603 assistent-organist aan de Moritzkirche in Halle (Saale). #willemvantwillertbaroque #willemvantwillertrenaissance
1607-1609 leerling van Jan Pieterszoon Sweelinck in Amsterdam.
1609 terugkeer en benoemd als hoforganist te Halle.
1614-1616 Scheidt werkt te Halle samen met Michael Praetorius, die in 1617 kapelmeester wordt aan het hof van Halle.
Zijn kennis van de orgelbouw, die hem al vroeg beroemd heeft gemaakt, brengt Scheidt in 1618 naar Eisleben en in 1619 samen met Michael Praetorius, Heinrich Schütz en Johann Staden naar Bayreuth voor een orgelinspectie.
In 1624 schrijst Scheidt zijn Tabulatura nova.
Deze verzameling werken voor toetsinstrumenten (orgel, klavecimbel, clavichord) vertegenwoordigt de eerste klaviermuziekprint in Duitsland waarin de volledige partituurnotatie (combinatie van vijfregelige systemen) werd gebruikt.
In 1627 trouwt Scheidt in de kerk van St. Petrus (Wörmlitz) met Helena Magdalena Keller.
Met haar krijgt hij zeven kinderen; twee overleven dat pestepidemie in 1636.
1628 Zijn werkgever vlucht voor de troepen van Wallenstein, Scheidt wordt werkloos.
Daarom wordt in hetzelfde jaar het bureau van directeur musices (muziekdirecteur) voor de drie grote kerken in de stad Halle (Marktkerk Onze-Lieve-Vrouw, St. Mauritius (Moritzkirche) en St. Ulrich) speciaal voor Scheidt opgericht.
1630 verliest Scheidt in 1630 zijn positie als muziekdirecteur van de stad. Dat komt meer vanwege de mogelijke herkatholicisering in Halle dan vanwege het bekende (enigszins overschat in de literatuur) geruzie [dispuut] met schoolhoofd Christian Gueintz.
Sindsdien is Scheidt weer "gewoon een particulier", die zijn brood met name verdient met muziekles geven.
1631 Scheidt geeft vier delen met 'heilige concerten' uit.
In 1644 laat Scheidt 70 symfonieën drukken.
In 1650 volgt als laatste werk de 'Görlitz-tabulatuur' met vierstemmige koraalzettingen.
Scheidt verliest uiteindelijk alles vanwege oorlog en kreeg na zijn dood een armengraf.

CHRISTIAN MULLER
Christian Müller is bekend van zijn orgel in de St. Bavo in Haarlem, destijds het op één na grootste instrument van Nederland.
Müller was van Duitse afkomst..
Hij emigreert naar Nederland en gaat in Amsterdam werken bij Cornelis Hoornbeeck.
Daarna werkt hij ook samen met voormalig Schnitger-leerling, Rudolf Garrels.
In 1720 start Christian zijn eigen bedrijf en trouwt.
Een jaar later sterft zijn vrouw en hij hertrouwt vrijwel onmiddellijk, een huwelijk dat gezegend wordt met elf kinderen.
Het succes van Christian Müller komt in 1727 als hij een drieklavierorgel voor de Jacobijnerkerk in Leeuwarden aflevert.
Het is zijn derde orgel in twee jaar tijd, de andere twee waren eenmanualige instrumenten.
In 1734 volgt de ombouw van het orgel in de Oude Walenkerk te Amsterdam.
In 1738 levert Christian Müller zijn Magnum Opus op, het orgel in de Sint Bavo in Haarlem.

Müllers volgende grote werk is het orgel voor de GROTE KERK, BEVERWIJK.
Zijn laatste orgel bouwt Christian Müller in 1762 gebouwd voor de Kapelkerk in Alkmaar.
Christian's zoon Pieter zet het bedrijf voort.
De orgels van Müller zijn voornamelijk gebouwd voor het begeleiden van gemeentezang, met uitzondering van het orgel in Haarlem.
Dit betekent krachtige Prestanten vaak met dubbele pijpen.
Stevig klinkende tongwerken en ook de Cornet ontbreekt niet.
En meestal slechts één fluitregister op het grote manuaal.

BEVERWIJK
Het Beverwijkse Müller-orgel is één van de duidelijkste voorbeelden van de wijze waarop men in de 18e eeuw in Holland een orgel meestal inricht voor effectieve begeleiding van de gemeentezang met Cornet, Prestant 16 vt. disc., Manuaalkoppel bas/discant en (lage) samenstelling van de Mixtuur.
Ook ontbreekt de in Holland populaire samenstelling: Vox humana + Quintadena 8' + Holpijp 8' + tremulant niet op dit orgel.
De Prestant 16' discant op het bovenwerk is geplaats om de gemeentezang extra te kunnen versterken.
Te Beverwijk staat nu het meest authentiek bewaard gebleven Müller-orgel.
Omdat Anna Elisabeth en vooral haar broer Nicolaas zich ergerden aan de schreeuwerige gemeentezang in de Grote kerk te Beverwijk, besluit Anna Elisabeth Christian Müller opdracht te geven tot bouw van een orgel.
Op 7 juli 1756 wordt het orgel in gebruik genomen.
Anna Elisabeth Geelvinck overlijdt te Amsterdam op 13 januari 1757 en ligt begraven in de Oude Kerk van Amsterdam.

DISPOSITIE & GESCHIEDENIS BEVERWIJK, CHECKhttps://christianmuller-orgel.nl/gesc...
https://christianmuller-orgel.nl/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Christi...

CREDITS
#willemvantwillertscheidt #willemvantwillert
Samuel Scheidt, Hymnus, Christe, qui lux est & dies [8 Var.] Avondzang, O Christus die de zonne zijt, Willem van Twillert, Christian Müller-organ [1756], Beverwijk [NL]
SOUND Marien Stouten
FILM Herman Logtenberg, Sonja Koopal
EDITING Herman Logtenberg
REGISTRANT Dr. Matthijs Schilder
PROD. Willem van Twillert St. P.O.P.