Epirus Polyphony Project (2018) - Μουσικό Σχολείο Σιάτιστας

Το πρώτο τραγούδι «Τι κακό έκαμα ο καημένος», είναι ένα από τα πιο γνωστά πολυφωνικά τραγούδια της Ηπείρου. Σε αυτό το τραγούδι φαίνεται ο έρωτας ενος νέου, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

«Τί κακό ἔκανα ὁ καημένος, καί μέ λένε ὅλοι φονιά
Μήνα σκότωσα κανένα, μήνα φίλησα καμιά
Κάπου ἐδῶ στή γειτονιά μᾶς, ἀγαπῶ καί ΄γῶ μία νιά
τ΄ὀνομά της δέν τό ξέρω, Ρούσσα Δάφνη γιά Μηλιά
τή γενιά της δέν θυμᾶμαι, Τούρκα εἶναι γιά Ρωμιά
Κι ἄν πεθάνω σᾶς τό λέω σάν μέ θάψετε
σάβανο νά σαβανῶστε τό πουκαμισάκι της
καί νερό γιά νά μέ πλύντε δάκρυ ἀπ'τά μάτια της»

Το δεύτερο τραγούδι είναι η Δεροπολίτισσα. Δημοφιλές ελληνικό πολυφωνικό τραγούδι της Δρόπολης της Βόρειας Ηπείρου, είναι ένα μοιρολόι των Ελλήνων της περιοχής για τα βάσανα και τις κακουχίες που περνούσαν εξαιτίας των Οθωμανών Τούρκων, οι οποίοι τους υποχρέωναν να αλλάξουν την πίστη τους με τη βία.
Οι τραγουδιστές, εκλιπαρούν με παράπονο μια νεαρή χριστιανή κοπέλα από τη Δρόπολη, να διατηρήσει την πίστη της και να προσευχηθεί και για αυτούς στην εκκλησία, αφού οι ίδιοι προφανώς δεν έχουν αυτή την ευκαιρία πια.

«Μωρ' Δεροπολίτισσα,
μωρ' καημένη
μωρ' Δεροπολίτισσα, ζηλεμένη,
σίντα πας στην εκκλησιά,
με λαμπάδες με κεριά
και με μοσχοθυμιατά.
Και προσκύνα και για εμάς,
για τ' εμάς τους Χριστιανούς,
Που μας σφάζει η Τουρκιά
σαν τ' αρνιά την Πασχαλιά»

Τέλος, το τρίτο τραγούδι αναφέρεται στον περίφημο κλεφταρματωλό ο οποιος ήταν ο Παπά-Γιώργης, ο λεγόμενος «Ντελή-παπάς». Γεννήθηκε στο χωριό Μαυραναίοι Γρεβενών και ήταν συγγενής των Ζιακαίων, έδρασε γύρω στα 1834 – 1854. Ήταν άριστος γνώστης όλων των περασμάτων του Σμόλικα, και διακρίθηκε για την εξυπνάδα που διέθετε, την πολεμική του πονηριά, το παράτολμο θάρρος του, αλλά και τη σωματική του δύναμη, σε τέτοιο βαθμό ώστε να κρατά υπό έλεγχο όλες αυτές τις διαβάσεις της Βόρειας Πίνδου, αποτελώντας συνεχές εμπόδιο σ’ όλα τα περάσματα των Τουρκαλβανών. Γι’ αυτές ακριβώς τις ιδιότητες οι Τούρκοι τον ονόμασαν Ντελή-Παπά (τρελλοπαπά). Το 1854 με τους δικούς του άνδρες, ενώθηκε με τις δυνάμεις του Θ. ΖΙΑΚΑ που μπήκαν στη Δυτ. Μακεδονία και πήρε μέρος στην μάχη του Μέγα Μέγα Σπήλιου Γρεβενών. Οι δραστηριότητες του ήταν και η αίτια που η «λαϊκή μούσα» τον έκανε τραγούδι, το οποίο ακούγεται και στις μέρες μας.

«Ωρέ ‘κούγω τον άνεμο κι αχάει μωρέ παπά Ντελή παπά,
ωρέ τον ‘κούγω και μαλώνει Ντελή παπά λεβέντη.
------
Ωρέ με τα βουνά εμάλωνε μωρέ παπά Ντελή παπά,
ωρέ και με τα δέντρα αχούσε Ντελή παπά λεβέντη.
------
Ωρέ(ν) εσείς βουνά των Γρεβενών μωρέ παπά Ντελή παπά,
ωρέ και πεύκα του Μετσόβου Ντελή παπά λεβέντη.
------
Ωρέ(ν) εσείς καλά τον ξέρετε μωρέ παπά Ντελή παπά,
ωρέ(ν) αυτόν τον Παπαγιώργη Ντελή παπά λεβέντη.
------
Ωρέ από μικρός στα γράμματα μωρέ παπά Ντελή παπά,
ωρέ μικρός στα πινακίδια Ντελή παπά λεβέντη.
 
Ωρέ και τώρα στα γεράματα μωρέ παπά Ντελή παπά,
ωρέ(ν) αρματωλός και κλέφτης Ντελή παπά λεβέντη.»