Elke 50 jaar een restauratie: wat is nog origineel aan de Domtoren? | RTV Utrecht

De Domtoren is zo'n zevenhonderd jaar oud. Door de jaren heen is hij vaak gerestaureerd en opgeknapt om te zorgen dat de toren overeind blijft staan. De Dom ziet er oud uit, maar wat is er nog over van het originele bouwwerk na minstens tien opknapbeurten?

Bij elke restauratie worden stenen in de Domtoren vervangen. De ene steen komt uit de middeleeuwen, de andere is honderd jaar oud of er net vers ingezet. Het verschil tussen oude en nieuwe stenen is goed zichtbaar. De oude zijn hier en daar verweerd en er zit hier en daar zwarte aanslag op. De nieuwe blokken zijn lichter van kleur en strak afgewerkt. De hoeken in de ornamenten zijn scherp en strak.

"Dit soort gebouwen moet je eens in de vijftig á zestig jaar onder handen nemen, omdat ze anders op den duur verloren gaan", zegt restauratiearchitect Karlijn de Wild. Ze vermoedt dat de Domtoren in z'n bestaan al zeker zo'n tien keer onder handen is genomen.

"Als je het vergelijkt met de laatste grote restauratie van 1900 dan is het deel dat wij nu vervangen een fractie van wat toen vervangen is", zegt ze. De Domtoren was er in die tijd zo slecht aan toe dat werd overwogen om hem te slopen.

De Wild legt uit dat de oudste stenen niet per se als eerste vervangen moet worden. "De materialen van vroeger zijn wat steviger en kunnen wat beter tegen een stootje dan nieuwe materialen." Zo bleek een flink deel van het natuursteen uit 1900 te verkruimelen en af te brokkelen. "Dat moesten we weer vervangen, terwijl we een grote hoeveelheid middeleeuws steen hadden dat maar mondjesmaat vervangen hoefde te worden."

Hoe middeleeuws is de Dom nog? De Wild durft geen schatting te doen. "Het scheelt ook per locatie aan de toren", zegt ze. De buitenzijde van de lantaarn helemaal bovenin is nagenoeg helemaal middeleeuws. "Daar kan je alleen maar bij komen met grote steigers, dus dat kun je nu niet meer goed zien." Het onderste deel van de toren is voor een groot deel vervangen. "Daar is het middeleeuwse aandeel weer heel minimaal."

Over het vervangen, repareren of restaureren van stenen wordt minutieus nagedacht. De stenen worden uitgebreid onderzocht en daarna wordt de knoop doorgehakt. In de bouwkeet hangen grote vellen papier met stukken van de Domtoren erop. Daarop zijn alle losse stenen getekend. Een kleurcode vertelt wat er met welke steen moet gebeuren.

Wat het lastig maakt, is dat alles de komende vijftig jaar moet kunnen blijven zitten. "Dat betekent dat je voor je gevoel meer werk moet weghalen dan je eigenlijk wil", zegt de Wild. "Ik denk dat we daar behoorlijk goed in geslaagd zijn. Het merendeel van het middeleeuws werk dat we hebben aangetroffen, konden we laten zitten. Je wil niet de restauratie zijn die al het originele materiaal weghaalt, dus we zijn daar heel voorzichtig mee omgegaan", zegt de restauratiearchitect. "Maar het doet pijn om het originele werk weg te halen. Hoe klein de stukjes ook zijn, het doet altijd pijn."

Kijk voor het laatste (sport)nieuws, weer en verkeer, livestreams en onze radio en tv programma's uit de stad en provincie Utrecht op https://www.rtvutrecht.nl

Wil je niets missen? Abonneer hier: https://bit.ly/2plk1Yp
Meer video's kijken? Klik hier: https://bit.ly/2opWc15

(C) RTV Utrecht