Нормативтік құқықтық актілер тіркеу, әділет органдарының электрондық форматтағы мемлекеттік қызметі

Нормативтік құқықтық актілерді тіркеу: сапа және құқықтық сараптама
2025 жылдың басынан бері Әділет департаментінің нормативтік құқықтық актілерді тіркеу бөліміне 8 жобаның 22 редакциясы келіп түсті. Салыстырмалы түрде айтсақ, 2024 жылы барлығы 44 жоба (100 редакцияда) ұсынылған болатын. Оның ішінде 35 нұсқа келісілді, 4 жоба қабылданбады, 55-і бастамашылар тарапынан қайтарылды, 5-і қайта қарауға жіберілді.
2024 жылы мемлекеттік тіркеуге 31 нормативтік акт ұсынылып, барлығы тіркелді. Спикер атап өткендей, құқықтық сараптама Қазақстан Республикасының Конституциясы мен «Құқықтық актілер туралы» Заң талаптарына қатаң сәйкес жүргізіледі. Әрбір акт заңнамаларға ғана емес, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына қайшы келмеуі тиіс.
«Біз құқықтық сараптамада формальды тәсілге жол бермейміз. Жұмысымыз ықтимал құқықтық тәуекелдердің, оның ішінде сыбайлас жемқорлық сипатындағы тәуекелдердің алдын алуға бағытталған», - деді Астана қаласы Әділет департаменті басшысының орынбасары Бекбулат Колумбаев.
2024 жылдан бастап Астанада Әділет департаменті басшысының бұйрығымен құрылған заң қызметтері бойынша үйлестіру кеңесі жұмыс істейді. Оның құрамына қала әкімдігі мен мәслихатының өкілдері енген. Кеңесте құқықтық мәдениетті арттыру және заң шығару сапасын көтеру мәселелері талқыланады.

«Ашық НҚА» интернет-порталы: азаматтарды заң жобалау процесіне тарту
Брифингте нормативтік құқықтық актілер жобаларын жария талқылау құралы «Ашық НҚА» интернет-порталына ерекше назар аударылды. Бұл платформа астаналықтарға ұсыныс беру, ескертулер қалдыру арқылы заң шығару процесіне белсенді қатысуға мүмкіндік береді.
«Бүгінде азаматтық қоғам болашақ құқықтық актілердің мазмұнына өз ойын білдіре алады. Бұл – мемлекеттік басқарудың ашықтығын қамтамасыз ету бағытындағы маңызды қадам», - деп атап өтті спикер.

Заңды тұлғаларды тіркеу: цифрландыру процесстін жеделдетті
2024 жылы Департамент заңды тұлғалар мен ҮЕҰ-ны тіркеу бойынша 1 151 мемлекеттік қызмет көрсетті. Бұл алдыңғы жылмен салыстырғанда 5%-ға көп. Өтініштер санының артқанына қарамастан, тіркеудегі үзілістер саны айтарлықтай азайды. 2023 жылы 242 жағдай тіркелсе, 2024 жылы тек 27 жағдай болды.
Тіркеуден бас тарту жағдайлары 1 564-ке дейін артқан. Бұл ұсынылған мәліметтердің толықтығы мен шынайылығына бақылаудың күшеюімен байланысты. Қызмет көрсету электронды түрде egov.kz порталы арқылы жүзеге асырылады, мәліметтердің дұрыстығына өтініш беруші ұйымның өзі жауапты.
Қала бюджетіне 12,8 млн теңгеден астам мемлекеттік баж түскен, бұл 2023 жылмен салыстырғанда 3%-ға көп.
Бұдан бөлек, бірыңғай нотариаттық ақпараттық жүйе арқылы жеделдетілген тіркеу тетіктері енгізіліп, қызмет көрсету уақыты 2 сағатқа дейін қысқартылды.

Құжаттарға апостильдеу: цифрлық формат пен халықаралық белсенділіктің артуы
2024 жылы мемлекеттік органдар мен нотариустар берген құжаттарды апостильдеу бойынша 21 694 қызмет көрсетілді. Бұл 2023 жылмен салыстырғанда 29%-ға артық. Азаматтардың білім, бизнес және көші-қон салаларындағы халықаралық белсенділігінің жоғары екендігін көрсетеді.
Оның ішінде 541 апостиль электронды түрде берілді. ҚР Сыртқы істер министрлігі арқылы 131 құжат келіп түсті. Бюджетке түскен сома 40 млн теңгеден асты.
«Апостиль – құжатты шетелде заңдастырудың оңай жолы. Бұл 120-дан астам елде жарамды. Біз электронды өтінімдерді танымал етуге және азаматтарды цифрлық мүмкіндіктермен таныстыруға күш салып жатырмыз», - деді Бекбулат Колумбаев.

Ашықтық пен сервистік модельге көшу
Астана қаласы Әділет департаменті басшысының орынбасарының айтуынша, 2025 жылы ведомство бюрократияны қысқарту, цифрлық трансформация және құқықтық ашықтықты арттыру бағытын жалғастырады. Бұл тәсіл ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың заманауи, тиімді әрі азаматтарға бағдарланған мемлекеттік басқару жүйесін құру саясатына толық сай келеді.
«Біздің мақсат – тек нормативтік актілерді тіркеу немесе заңды тұлғаларды рәсімдеу ғана емес, азаматтар үшін ыңғайлы, қауіпсіз әрі түсінікті құқықтық орта қалыптастыру», - деді Бекбулат Колумбаев.