Η σπηλιά που σκότωσε ο Ηρακλής το λιοντάρι της Νεμέας

Στο όρος Τρίκορφο (αρχαία ονομασία Τρητός που σημαίνει διάτρητο από την βαθιά σπηλιά) και περίπου ένα χιλιόμετρο δυτικά του Αγίου Βασιλείου Κορινθίας βρίσκεται το ξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής («Παναγία του Βράχου»). Είναι χτισμένο στην έξοδο ενός γνωστού από την ελληνική μυθολογία δίστομου σπηλαίου .

Στο ξακουστό αυτό σπήλαιο του όρους Τρητού υπήρχε σύμφωνα με τον περιηγητή Παυσανία (περίπου 150 μ.Χ.) η σπηλιά, όπου ο Ηρακλής σκότωσε τον Κλεώνιο Λέοντα (γνωστό και ως Λιοντάρι της Νεμέας).
Ο Απολλόδωρος στο έργο του Βιβλιοθήκη (2ος αιώνας μ.Χ.) αναφέρει ότι το σπήλαιο αυτό είναι «αμφίστομον», δηλαδή έχει δύο στόμια, πράγμα το οποίο μπορεί να διαπιστώσει κανείς και σήμερα.
Στα Κορινθιακά-Σικυωνικά (1777-1853) ο Διονύσιος Πύρρος ο Θετταλός αναφέρει επίσης, ότι στο σπήλαιο αυτό, όπου υπάρχει ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής, κατέφυγε το λιοντάρι της Νεμέας. Μπροστά από τα δύο αυτά στόμια και στην κοινή είσοδό τους είναι χτισμένος ο παλιός αψιδωτός ναός της Ζωοδόχου Πηγής.

Ο αρχαίος ναΐσκος της Ζωοδόχου Πηγής, βρίσκεται Ν.Δ. του χωριού πάνω σε απόκρημνη και πετρώδη πλαγιά. Είναι μονόκλιτος Βασιλική, μικρός, χωμένος μέσα στη σπηλιά με χτιστή την είσοδό της. Πότε χτίστηκε ο ναΐσκος είναι άγνωστο, ασφαλώς όμως υπήρχε πολύ πριν των χρόνων της ελληνικής Επανάστασης. Υπάρχει παράδοση, ότι αυτή η σπηλιά είχε έξοδο στο Ναύπλιο. Παλαιότερα το μονοπάτι που οδηγούσε από το χωριό στην Παναγία ήταν, στο μεγαλύτερο μέρος του, οι τοίχοι του Αδριάνειου Υδραγωγείου. Έχει χαραχτεί νέος δρόμος και ο προσκυνητής με αυτοκίνητο φτάνει μέχρι τη ρίζα του βράχου, όπου με τη φροντίδα του ιερέα Δημητρίου Μπαλάφα κατασκευάστηκε μικρή πλατεία.
Ο ναός τιμάται την Παρασκευή του Πάσχα.
Με την Υ.Α. 15904/24.11.1962 ΦΕΚ 473/Β/17.12.1962 χαρακτηρίστηκε ως αρχαιολογικός χώρος το «Ασκητήριον εις τιμήν της Παναγίας εις τον Βράχον παρά το χωρίον Άγιος Βασίλειος».

Η επίσκεψή μου εκεί έγινε την Τετάρτη 4 Ιουνίου 2025.