جدایی دین از سیاست - باروخ اسپینوزا

در قرن هفدهم، جهان هنوز زیر سایه‌ی ترس زندگی می‌کرد.
کلیساها پر از صداهای زمزمه‌ای بود که می‌گفتند: «فکر نکن… فقط ایمان بیاور.»
اما یک نفر از دل همین تاریکی بیرون آمد. مردی که عقل را جای ایمان گذاشت، پرسش را جای ترس، و گفت:
«خدا یعنی همین طبیعت، همین جهان، همین کل هستی.»
او باروخ اسپینوزا بود — فیلسوفی که نه فقط علیه خرافه، بلکه علیه بنیاد ترس در ذهن بشر شورید.
کسی که جرات کرد بگوید خدا در کتاب‌ها زندانی نیست، در آسمان هم نیست، بلکه در هر ذره از این جهان جریان دارد.
در این ویدیو از کانال من، وارد زندگی و اندیشه‌ی مردی می‌شویم که تاریخ فلسفه را از نو تعریف کرد.
از خانواده‌ی یهودی‌ای که او را تکفیر کردند، تا کلیساهایی که نامش را با نفرین می‌بردند.
اما او چیزی را به ما یاد داد که هنوز هم برای دنیای امروز حیاتی است:
آزادیِ اندیشه، ارزشِ عقل، و شهامتِ شک.
🧠 #اسپینوزا چه گفت؟

اسپینوزا در قرنی زندگی کرد که پرسیدن «چرا؟» خطرناک بود.
اما او درست همان سؤال‌ها را پرسید که هیچ‌کس جرئت نداشت بپرسد.
او گفت خدا و طبیعت یکی هستند. این نگاه، بعدها در فلسفه به نام پانته‌ایسم (خدا-طبیعت‌باوری) شناخته شد.
او گفت هیچ قومی، هیچ دینی و هیچ نژادی بر دیگری برتر نیست، چون همه‌مان از یک جوهر ساخته شده‌ایم.
او گفت انسان آزاد، کسی است که فقط از عقل خودش پیروی کند، نه از ترس، نه از سنت.
و او گفت اخلاق یعنی زیستن در هماهنگی با طبیعت، نه در تعارض با آن.

برای اسپینوزا، خدا نه شخص بود و نه موجودی جدا از جهان.
خدا همان نظمی است که همه چیز را به‌هم پیوند داده. همان چیزی که در ریاضیات، در زیست‌شناسی، در فیزیک و در ذهن انسان تکرار می‌شود.
خدا، قانون است. و فهمیدن قانون، یعنی نزدیک شدن به خدا.
#اسپینوزا با این حرف‌ها، #دشمن هر دو #قدرت زمانه شد:
هم #کلیسا را خشمگین کرد، چون گفت #دین نباید در #سیاست دخالت کند؛
و هم سیاست‌مداران را، چون گفت انسان باید آزادانه بیندیشد، حتی اگر #اندیشه‌ اش خلاف قدرت باشد
او در ۲۴ سالگی از جامعه #یهودی اخراج شد.
در حکم تکفیرش نوشتند:
«ملعون باد در روز و شب، در #خواب و بیداری، در رفت و برگشت.»
اما اسپینوزا سکوت نکرد. او با تبعید خود، آزاد شد.
از آن پس در تنهایی، در اتاقی کوچک در لاهه، پشت شیشه‌هایی که خودش می‌تراشید، نوشت، اندیشید و جهانی را ساخت که بعدها پایه‌ی دنیای مدرن شد.
کتابش « #اخلاق » (Ethica) فقط درباره‌ی اخلاق نبود.
یک نقشه‌ی فلسفی از هستی بود. از #خدا تا #انسان ، از #طبیعت تا #احساس ، از عقل تا #عشق .
و «رساله‌ی الهی-سیاسی»اش، همان بمبی بود که قرن‌ها بعد پایه‌ی سکولاریسم و آزادی بیان را شکل داد.
🌍 چرا هنوز اسپینوزا مهم است؟

چون #جهان هنوز همان است.
تعصب هنوز زنده است.
ایمان کور هنوز از عقل می‌ترسد.
قدرت هنوز از آزادی می‌ترسد.

#فلسفه‌ ی اسپینوزا، فقط متعلق به قرن هفدهم نیست؛
برای همین امروز نوشته شده است — برای زمانی که مردم به نام خدا همدیگر را حذف می‌کنند،
برای زمانی که حقیقت قربانی سیاست می‌شود،
و برای روزهایی که اندیشیدن هنوز جرم است، فقط در لباسی مدرن‌تر.
💡 چرا باید این ویدیو رو ببینی؟

چون فلسفه، فقط دانستن نیست — دیدن جهانه با نگاهی تازه است.
در این ویدیو از اسپینوزا یاد می‌گیری چطور فکر کردن خودش نوعی آزادیه.
چطور میشه بدون ایمان کور، به جهان عشق ورزید.
چطور میشه به خدا ایمان داشت، بدون اینکه ازش ترسید.
و چطور میشه در جهانی پر از دروغ، با عقل و آرامش زندگی کرد.

این ویدیو فقط درباره‌ی یک فیلسوف نیست.
درباره‌ی هرکسیه که جرات کرده از جمع جدا بشه و خودش فکر کنه.
درباره‌ی هرکسیه که از سکوت خسته شده و دنبال معناست.
و درباره‌ی تویی که الان داری این متن رو می‌خونی.
اسپینوزا می‌گفت اگر خدا همه‌چیز است، پس هیچ‌چیز از او جدا نیست.
نه ما، نه طبیعت، نه حتی عقل ما.
پس دانستن، مقدس است.
پرسیدن، عبادت است.
و آزادی، نزدیک‌ترین حالت انسان به خداست.
#آزادی
#ایران