Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Nedir? Hesaplama Aracı

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı (Maddi)

İş Kazası Tazminat Hesaplama Programı (ÜCRETSİZ)
https://kmlpark.com/is-kazasi-tazmina...

Bu tazminat türü, ölen işçinin hayatta kalsaydı yakınlarına sağlayacağı maddi desteğin kaybını telafi etmeyi amaçlar. Hesaplama için öncelikle ölenin kaza tarihindeki net geliri tespit edilir (giydirilmiş ücret esas alınır). Daha sonra, bu gelirin ne kadarının ölünün kendisi için, ne kadarının ailesine harcandığı oran olarak belirlenir. Yargıtay uygulamasında genellikle, aile fertleri sayısına göre maktulün geliri paylaştırılır. Örneğin evli ve 2 çocuklu bir işçinin gelirinin, varsayımsal olarak 1/4’ünü kendine, 3/4’ünü ailesine harcadığı kabul edilebilir. Bu paylaştırma sayesinde, destekten yoksun kalan her bir kişi için ölenin gelirinden ne kadarlık bir pay kaybettikleri ortaya çıkar.

Sonraki adımda, destek süresi belirlenir. Eş için, ölenin yaşam beklentisi veya eşin kendi beklenen ömrü dikkate alınarak destek süresi hesaplanır (çoğunlukla ölenin emeklilik yaşı + pasif dönem ömrü esas alınır). Çocuklar için destek süresi genellikle belirli bir yaşa (örneğin 18 yaş veya üniversite eğitimi beklenen yaşı 22-25’e kadar) sınırlanır; anne-baba için, eğer destek alıyorlarsa, ölenin onlara ömür boyu destek olacağı farz edilebilir ama yaşları gereği sınırlı bir süre de olabilir. Bu süreler belirlendikten sonra, her bir dönem (aktif çalışma dönemi ve pasif dönem) için, ölenin yakınlarına vereceği destek tutarı yıllık olarak hesaplanır.

Hesaplama teknik olarak, ölenin destek vereceği tutarların her yıl için toplanıp, yaşam tabloları ve iskonto oranları yardımıyla bugünkü değere indirilmesi şeklindedir. Mahkeme bilirkişileri, genellikle Yargıtay’ın öngördüğü gibi 60 yaşına kadar aktif dönem, 60 yaş sonrası için pasif dönem varsayımı yaparlar. Aktif dönemde ölenin geliri (asgari ücrete oranlanmış olarak) artarak devam edebilir; pasif dönemde (emeklilik sonrası) ise gelirin bir kısmı (emekli maaşı gibi) ve azalan destek payı dikkate alınır. Tüm bu hesaplardan çıkan toplam, ölenin yakınlarının maddi kaybıdır.

Bu maddi tazminat tutarından, SGK’nın hak sahiplerine bağladığı gelirlerin peşin sermaye değeri düşülür. Örneğin SGK, eş ve çocuklara ölüm geliri/aylığı bağlıyorsa, bu aylıkların belli bir aktüeryal formülle hesaplanan toplu değeri, işverenin ödeyeceği tazminattan indirilir. Böylece aynı zarar için hem SGK’dan hem işverenden çifte ödeme yapılmamış olur; fakat yakınlar neticede ya SGK’dan ya işverenden toplam haklarını almış olurlar.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı (Manevi Tazminat)

Ölümlü iş kazalarında, ölenin yakınları (eş, çocuk, anne, baba gibi) manevi tazminat da talep edebilirler. Manevi tazminatın amacı, para ile ölçülemese de, yakınların yaşadığı derin acı, üzüntü ve psikolojik yıkım için bir nebze olsun gönül ferahlığı sağlayacak bir bedel ödenmesidir. Manevi tazminat miktarı, kanunda kesin formüllere bağlı değildir; hakim tarafından takdir edilir. Ancak Yargıtay kararları, benzer vakalarda verilen manevi tazminat miktarlarına ilişkin bir çerçeve oluşturur. Son yıllarda, ölümlü kazalarda manevi tazminat miktarları artma eğilimindedir. Örneğin, eş için 200.000 TL, çocuklar için 150.000 TL gibi manevi tazminatlara hükmedilebildiği görülmektedir (her olayın özelliğine göre değişir).

Sonuç olarak, ölümlü iş kazası tazminatı iki ana unsurdan oluşur: Birincisi, ölenin yakınlarının maddi kaybını karşılayan destekten yoksun kalma tazminatı; ikincisi, duyulan acı ve elem için manevi tazminat. Hesaplama, uzman bilirkişilerce yapılır ve Yargıtay’ın 2024-2025 dönemi kararları bu hesaplarda güncel yaşam tablolarının kullanılmasını, gerçek ücretlerin esas alınmasını ve adil bir sonuç verecek şekilde SGK desteklerinin düşülmesini öngörmektedir. Mahkeme, tüm bu unsurları değerlendirerek hakkaniyete uygun bir toplam tazminata karar verir.