श्रीमद्भगवद्गीता अध्याय १३ क्षेत्रक्षेत्रज्ञविभागयोग सस्वर पाठ || Bhagvadgita Chapter 13 RECITATION

🌸 अध्याय १३ : क्षेत्रक्षेत्रज्ञविभागयोग 🌸

प्रमुख विषय :
श्रीमद्भगवद्गीतेचा अध्याय १३ "क्षेत्रक्षेत्रज्ञविभागयोग " हा ३४ श्लोकांचा आहे.
या अध्यायात भगवान श्रीकृष्ण अर्जुनाला शरीर आणि आत्म्याचे खरे तत्त्वज्ञान समजावतात. हा अध्याय “ज्ञानयोगाचा तात्त्विक विस्तार” आहे.

🪷 मुख्य विषय : क्षेत्र (शरीर) आणि क्षेत्रज्ञ (आत्मा)
भगवंत सांगतात —
हे शरीर म्हणजे “क्षेत्र”, म्हणजे कर्म करण्याचे आणि अनुभव घेण्याचे स्थान.
आणि जो त्या शरीरात राहून ते जाणतो, तो “क्षेत्रज्ञ”, म्हणजे आत्मा.
परंतु सर्व क्षेत्रांमध्ये जो सर्वोच्च क्षेत्रज्ञ आहे, तो मी (परमेश्वर) आहे.

अर्थात —
प्रत्येक शरीरात आत्मा आहे, पण त्या सर्व आत्म्यांचा मूळ साक्षीदार आणि अधिष्ठान परमात्मा आहे.

🧘‍♀️ ज्ञानाचे स्वरूप -
भगवान खरे ज्ञान म्हणजे काय हे सांगतात —
नम्रता, अहिंसा, क्षमा, शुचिता, गुरुसेवा, स्थिरता, आत्मसंयम,
इंद्रियनिग्रह, वैराग्य, जन्म-मरण-दु:ख यांचा विचार,
ईश्वरभक्ती, एकांतवास, शांती इत्यादी हे ज्ञान आहे.
बाकी सर्व अज्ञान आहे.

🔥 क्षेत्राचे घटक -
शरीर (क्षेत्र) पाच महाभूतांपासून बनलेले आहे — पृथ्वी, जल, अग्नी, वायु, आकाश.
त्यात मन, बुद्धी, अहंकार, अविद्या आणि इंद्रियेही सामील आहेत.

🌺 परमेश्वराचे स्वरूप -
भगवंत स्वतःचे स्वरूप सांगतात —
ते अनादि, सर्वव्यापी, निर्गुण, साक्षीभूत आणि सर्वांचे कारण आहेत.
ते प्रकाशाचेही प्रकाश आहेत, आणि सर्वांच्या अंत:करणात विराजमान आहेत.

🕊️ प्रकृती आणि पुरुष-
प्रकृती म्हणजे निसर्ग – ती क्रिया निर्माण करते.

पुरुष म्हणजे आत्मा – तो फक्त साक्षी आहे, पण प्रकृतीशी संबंधामुळे सुख-दु:ख अनुभवतो.
जेव्हा पुरुष प्रकृतीपासून वेगळा आहे हे समजतो, तेव्हा तो मुक्त होतो.

🌼 ज्ञानमार्ग आणि मुक्ती -
कोणी ध्यानाने, कोणी कर्मयोगाने, कोणी भक्तीने, तर कोणी ज्ञानाने आत्मा आणि परमात्मा जाणतात.
जो या ज्ञानाने ओळखतो की “कर्म करणारा मी नाही, प्रकृती करते”, तो जन्ममृत्यूच्या बंधनातून मुक्त होतो.

💫 अध्यायाचा सारांश:
👉 शरीर म्हणजे क्षेत्र, आत्मा म्हणजे क्षेत्रज्ञ.
👉 परमात्मा हा सर्व क्षेत्रज्ञांचा साक्षी आणि अधिष्ठान आहे.
👉 खरे ज्ञान म्हणजे नम्रता, संयम, आणि ईश्वरभक्ती.
👉 आत्मा आणि प्रकृती यांचा भेद जाणल्याने मोक्ष मिळतो.

🌻 आधुनिक जीवनातील महत्त्व:
हा अध्याय आपल्याला स्वतःचे निरीक्षण करायला शिकवतो — आपण शरीर नाही, आत्मा आहोत.
आपण कर्माचे साधन आहोत, “कर्ते” नाही — हे समजल्यावर अहंकार नाहीसा होतो.
या ज्ञानामुळे मन स्थिर, शांतीपूर्ण आणि भगवद्‌चेतनेत मग्न होते.


🔔 व्हिडीओ आवडल्यास Like, Share आणि Adhtyama Vatika Channel Subscribe करायला विसरू नका!
📌 कमेंटमध्ये आपले विचार जरूर शेअर करा.

#BhagavadGitaMarathi #GeetaPath #MarathiGeeta #Adhyay 13 KSHETRAKSHETRADNYAVIBHAGYOG RECITATION #spiritualmarathi #adhtyamavatika