00040 Κάτω Λεύκαρα Επαρχία Λάρνακας Χωριό Κάτω Λεύκαρα Kato Lefkara Cypriot Villages Cyprus

Κάτω Λεύκαρα Επαρχία Λάρνακας

Ιερός Ναός Παναγίας Ελεούσης
Εκκλησία Αγίας Μαρίνας (18 ος αιώνας)
Εξωκλήσι Αγίου Τιμοθέου (15 ος αιώνας)
Ιερός Ναός Αγίου Ραφαήλ
Εξωκλήσι Αρχαγγέλου Μιχαήλ (12 ος αιώνας 1208)
Εξωκλήσι Αγίου Γεωργίου
Εξωκλήσι Προφήτη Ηλία


Τα Κάτω Λεύκαρα είναι χωριό της επαρχίας Λάρνακας κτισμένα σε μέσο υψόμετρο 480 μέτρων. Το ανάγλυφο είναι λοφώδες και το υψόμετρο στα βορειοανατολικά του οικισμού φθάνει τα 417 μέτρα (κορφή Σιηνοκέφαλος). Το τοπίο είναι διαμελισμένο από τα ποτάμια δίκτυα του Συρκάτη και του Αργακιού του Αγίου Μηνά, παραπόταμων του Πεντάσχοινου.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι λάβες και διαβάσες του Οφιολιθικού Συμπλέγματος Τροόδους, και οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκάρων (κρητίδες, μάργες και κερατόλιθοι). Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν φαιοχώματα και ασβεστούχα εδάφη.

Τα Κάτω Λεύκαρα δέχονται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 570 χιλιοστόμετρα. Στην περιορισμένη καλλιεργήσιμη γη του χωριού καλλιεργούνται τα αμπέλια (οινοποιήσιμες ποικιλίες), οι ελιές, οι αμυγδαλιές, οι χαρουπιές, λίγα εσπεριδοειδή, τα νομευτικά φυτά, τα κουκκιά, λίγα φρουτόδεντρα (συκιές, ροδιές και δαμασκηνιές) και πολύ λίγα λαχανικά. Η μεγαλύτερη ωστόσο έκταση του χωριού είναι ακαλλιέργητη και σ' αυτήν φυτρώνει άγρια φυσική βλάστηση, κυρίως πεύκα, μαζ΄ιές, ξισταρκές, θυμαριές, σπαλαθκιές, αγριοτερατσιές και αγριοελιές. Η κτηνοτροφία του χωριού είναι περιορισμένη.

Τα Κάτω και Πάνω Λεύκαρα, είναι δυο εντελώς χωριστά και ανεξάρτητα μεταξύ τους χωριά, αλλά με κοινή κι αλληλένδετη πολιτιστική υπόσταση και κατέχουν μια προνομιούχα θέση στη δυτική ορεινή περιοχή της επαρχίας Λάρνακας.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, τα Κάτω Λεύκαρα συνδέονται στα βορειοδυτικά με το γειτονικό χωριό Πάνω Λεύκαρα (περί το 1 χμ.), στα νοτιοδυτικά με το χωριό Κάτω Δρυς (περί τα 4 χμ.), και στα νοτιοανατολικά με τον νέο δρόμο Λευκωσίας-Λεμεσού και τον Σταθμό Σκαρίνου (περί τα 8 χμ.).

Στα Κάτω Λεύκαρα, όπως και στο γειτονικό χωριό Πάνω Λεύκαρα, αναπτύχθηκε η τέχνη της κεντητικής, που έφθασε σε πολύ ψηλά επίπεδα. Κατασκευάζεται μια μεγάλη ποικιλία λευκαρίτικων κεντημάτων που χαρακτηρίζονται από τον πλούτο και την ποικιλία των σχεδίων τους.

Σχετικά με την ονομασία του χωριού, υπάρχουν τρεις εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη, η ονομασία του χωριού προέρχεται από τις λέξεις «λευκά όρη», και αυτό γιατί το χωριό Λέυκαρα έχει σαν κύριο χαρακτηριστικό του το λευκόχρωμο, τραχύ ασβεστολιθικό και πυρολιθικό τοπίο.

Μια δεύτερη εκδοχή θέλει το χωριό να παίρνει το όνομά του από μικρές «λεύκες» που ευδοκιμούσαν στην περιοχή. Τέλος, μια τρίτη εκδοχή αναφέρει ότι το όνομα του χωριού προήλθε από κάποιον οικιστή, ίσως να ήταν και ο πρώτος οικιστής του, που ονομαζόταν «Λεύκαλος».

Μέχρι πριν από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, δεν υπήρχε ο διαχωρισμός Πάνω και Κάτω Λευκάρων. Σε προγενέστερες πηγές αναφέρονται τα Λεύκαρα ως ένας μόνο οικισμός που ήταν, προφανώς, τα Πάνω Λεύκαρα. Τα κάτω Λεύκαρα ιδρυθήκαν από Έλληνες εκτοπισμένους. Εν τούτοις ωφέλιμο θα ήταν να δούμε την ιστορική πορεία που είχε το χωριό «ως Λεύκαρα». Την πρώτη γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξη των Λευκάρων με το ίδιο το σημερινό τους όνομα δίνει ο Άγιος Νεόφυτος στην Τυπική Διαθήκη του, όπου αναφέρει ότι γεννήθηκε στα Λεύκαρα το 1134. Η δεύτερη ιστορική μαρτυρία ανάγεται στα χρόνια της φραγκοκρατίας (1191-1570) και αναφέρει ότι το 1308 είχαν εξοριστεί για τρία χρόνια στα Λεύκαρα, όλα τα ηγετικά στελέχη του στρατιωτικού μοναχικού τάγματος των Ναϊτών, που με την απαράδεκτη συμπεριφορά τους εμπόδιζαν την ομαλή λειτουργία του φράγκικου καθεστώτος της Κύπρου. Κατά την περίοδο αυτή, τα Λεύκαρα αποτελούσαν ισχυρό και πλούσιο φέουδο. Σύμφωνα με τον ντε Μας Λατρί τα Λεύκαρα περιλαμβάνονται στον κατάλογο των βασιλικών κτημάτων. Σε παλαιούς χάρτες εξάλλου, το χωριό βρίσκεται σημειωμένο ως Lefcara ή και Lescara . Τα Λεύκαρα είναι ένα από τα χωριά της Κύπρου που υπήρχε και πριν από την περίοδο της φραγκοκρατίας. Κατά την Βυζαντινή εποχή αναφέρεται σε αρκετές ιστορικές και βυζαντινές πηγές καθώς αναφέρεται και ως γενέτειρα του Αγίου Νεοφύτου.

Σήμερα στα Κάτω Λεύκαρα οι κάτοικοι συνολικά φτάνουν τους 119 (απογραφή 2021).

Πηγή: Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια και cyprusalive.com