ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΛΕΤΣΗΣ μαρτυρία, Σαββατόβραδο στο καφενείο "Βοστίνα", Πωγωνιανή, ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΚΑΡΑΒΑΝΙ 2011

Αρχικά σκεφτήκαμε να ανεβάσουμε μόνο ένα απόσπασμα απο το βίντεο ετούτο, με αφορμή την αυριανή επέτειο της 28ης Οκτωβρίου. Είναι το σημείο που αναφέρεται στην αναχώρηση για την επιστράτευση και το μέτωπο τραγουδώντας πολυφωνικά! Αληθινό ντοκουμέντο από έναν άνθρωπο που το είχε ζήσει, δώδεκα χρονών τότε.

Στην πορεία, όμως, βλέποντας ξανά τα υλικά, αποφασίσαμε να δημοσιοποιήσουμε ένα μεγαλύτερο, εικοσάλεπτο απόσπασμα, ως ένα τεκμήριο ευρύτερης αξίας με πολλές αναφορές. Από τη μια, ως μια συνολικότερη μαρτυρία του Σπύρου Καλέτση, ενός απο τους σημαντικότερους βιωματικούς ερμηνευτές στο Πωγώνι.

Από την άλλη, ένα τεκμήριο για τον ίδιο το χώρο αλλά και το χρόνο της καταγραφής, για ένα χειμωνιάτικο Σαββατόβραδο στο καφενείο "Βοστίνα", του Γιώτη Τσούνη - γνωστού και ως "Βοστινιώτη", στην Πωγωνιανή. Τέλος, μια αναφορά στα προσωπικά Καραβάνια του "κυρατζή" Aλέξανδρου Λαμπρίδη που, ακόμη κι όταν η συντροφιά δεν μπορούσε, ταξίδευε, έστω και μόνος του, το ταξίδι. Για να μην μείνει κανένα ταξίδι τίποτε αταξίδευτο.

Σπύρος Καλέτσης, λοιπόν. Γεννημένος το 1928, 83 ετών εδώ. Τραγουδούσε πολυφωνικά από τα είκοσί του. Τoν πρωτακούσαμε σε κασέτες με αρχειακές ηχογραφήσεις που μας χάρισε ο αξέχαστος Γιώργος Ντόντης απο το γειτονικό Δολό. Τoν είδαμε και στο ντοκιμαντέρ του Παναγιώτη Καρκανεβάτου "Ένα τραγούδι για την Ήπειρο", σε έρευνα του Λάμπρου Λιάβα, να το κοβει περίτεχνα όταν ο Ντόντης έπαιρνε το τραγούδι, σε ένα καφενείο στην Πωγωνιανή. Ο Ντόντης, πού "έφυγε" λίγες μέρες πριν από τούτη την καταγραφή (20.12.2010),, μας είχε μιλήσει με ιδιαίτερη εκτίμηση για τον Καλέτση.

Όταν ξεκινήσαμε το Πολυφωνικό Καραβάνι, ο Σπύρος Καλέτσης ήδη δεν τραγουδούσε. Η πνευμονική ασθένεια στην οποία αναφέρεται και εδώ, δεν του επέτρεπε το τραγούδι πια. Σπάνια τον χαρήκαμε, με ψήγματα τραγουδιών, σε διάφορα τυχαία μας ανταμώματα. Η φήμη του και, κυρίως, η δια ζώσης γνωριμία του ενέπνευσαν μεγάλο σεβασμό κι εκτίμηση απέναντί του. Η επιμονή και η συνέπειά μας έχουμε την αίσθηση ότι εκτιμήθηκε και από τον ίδιο που, κάθε φορά, μας καλωσόριζε με αγάπη.

Ο Καλέτσης εδώ μνημονεύει, σχολιάζει, πληροφορεί και κάποια στιγμή τραγουδά. Και μαζί μας ακούει τις μουσικές που βάζει ο Παναγιώτης Τσούνης από το κομπιούτερ του - το στρατηγείο του αγαπημένου μας "Βοστινιώτη". Από τη μια βάζει εκείνος σπουδαίες αρχειακές ηχογραφήσεις με τον θείο του, την αξέχαστη Φανή Δημοπούλου και άλλους, από την άλλη ο "κυρατζής" μας του απαντά με ηχογραφήσεις με τους αξέχαστους Γιώργο Ντόντη, Φανή Δημοπούλου και τον αγαπημένο μας Ηλία Κούρο που μας συνοδεύει σε αυτό το Σαββατόβραδο στην Πωγωνιανή. Είχαμε πάει να τον πάρουμε από το σπίτι του στο Δoλό ειδικά...

Κι είναι ο άλλος Ηλίας εκεί, ο Ηλίας Γέρος από τη Σωπική, με το κλαρίνο του. Τη μια να φέρνει αυγά στον Γιώτη, μετά να δίνει ένα ντέφι στον Ηλία Κούρο, μετά να ζεσταίνει το κλαρίνο στη σόμπα. Εδώ όμως, βλέπουμε κάποια από όσα προηγήθηκαν πριν πάρουν τη σκυτάλη τα τραγούδια και τα όργανα, αποσπάσματα απο τη συνομιλία μας με τον Σπύρο Καλέτση, μέχρι που μας καληνυχτεί, ευχόμενος καλή χρονιά, λίγες μέρες μετά την Πρωτοχρονιά του 2011 τότε.

Δύο ιδιαίτερες επισημάνσεις σε όσα λέει ή λέμε με τον αξέχαστο Σπύρο Καλέτση. Αναφερόμαστε δύο φορές στον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια που πήγε σχολείο στην Πωγωνιανή, ήταν παιδικός φίλος με τον Σπύρο και τον Ντόντη, μαζί και στην ΕΠΟΝ με τον Σπύρο που, λίγο πριν φύγει, και με αφορμή την κουβέντα μας για τον πόλεμο του 40, μνημονεύει ένα αντάρτικο τραγούδι που λεγανε τότε στην ΕΠΟΝ. Ο Κάρολος Παπούλιας γνώριζε το Πολυφωνικά Καραβάνια και, μάλιστα, το βοήθησε, όσο μπόρεσε.

Η άλλη ιδιαίτερη αναφορά είναι για την Ελένη Πότση, βορειοηπειρώτισσα που δούλευε κάποτε το καφενείο στον πλάτανο στην Πωγωνιανή, το πρώτο μας "στέκι" στο χωριό, γύρω στο 2000. Την ακολουθήσαμε και στο καφενείο που δούλευε στην Καλούτσανη στα Γιάννενα αργότετα ενώ το 2002 την καλωσορίσαμε στην πρώτη μας Μεγάλη Συναυλία Πολυφωνικού Τραγουδιού στο Θέατρο Πέτρας.

Κάθε αναφορά στη διάρκεια του βίντεο έχει τη δική της αξία. Καλύτερα να το δείτε και να το ξαναδείτε για να εστιάσετε σε ό,τι σας ενδιαφέρει, να μάθετε, να νιώσετε. Εμείς μάθαμε πολλά και νιώσαμε ακόμη περισσότερα κάθε φορά που επιστρέφαμε στο καφενείο "Boστίνα" του πάντα κοινωνικά ευαίσθητου και ενεργού, ακριβού φίλου Γιώτη Τσούνη. Κι ήταν ο λόγος που για κάθε τέτοια βραδιά, στην καρδιά του χειμώνα, ειχαμε μιαμιση ώρα σπιτροφή ως το δικό μας χωριό, μέσα σε νύχτα, αντάρα κι αγριογούρουνα. Το επιλέγαμε με πάθος, όμως, αντί για τα ωραία μπαράκια των πόλεων.

Το βίντεο αφιερώνεται στη μνήμη του Σπύρου Καλέτση που "έφυγε" 30 Γενάρη του 2016, πέντε χρόνια μετά από τούτο το αντάμωμα, τέτοια εποχή πάλι. Άνοιξε μια άλλη πόρτα και μας χαιρέτησε...

"Άπειρος" Πολυφωνικό Καραβάνι
Καλή Πρακτική Διαφύλαξης Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
UNESCO 2020

[email protected], www.polyphonic.gr
www.polyphoniccaravan.gr