Kỷ Nguyên Vươn Mình số 2 - Vai trò của dữ liệu trong chuyển đổi số quốc gia

Với chủ đề chính là vai trò của dữ liệu trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia. Chương trình có sự tham gia của Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Hà Văn, chuyên gia về dữ liệu lớn, hiện là giáo sư toán học tại Đại học Yale, Hoa Kỳ. Nội dung buổi học tập trung vào việc giải thích tầm quan trọng của dữ liệu, các ứng dụng thực tiễn, những thách thức và giải pháp để xây dựng hệ thống dữ liệu hiệu quả tại Việt Nam.

1. Giới thiệu chung về chương trình và bối cảnh chuyển đổi số

Chương trình Kỷ Nguyên Vươn Mình: Là chương trình mới của Đài Truyền hình Việt Nam (VTV), phát sóng định kỳ vào tối thứ Tư đầu tiên của mỗi tháng trên kênh VTV1. Chương trình lấy cảm hứng từ tầm nhìn của Tổng Bí thư Tô Lâm về kỷ nguyên vươn mình của dân tộc và Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, nhấn mạnh đột phá trong khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Chuyển đổi số quốc gia: Được xem là động lực quan trọng để Việt Nam bắt kịp các quốc gia tiên tiến, thông qua việc phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và xây dựng nền kinh tế số, chính phủ số, xã hội số.
Dữ liệu - tài nguyên của kỷ nguyên mới: Dữ liệu được ví như “không khí và ánh sáng” của kỷ nguyên số, là nền tảng để phát triển các công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), quản trị thông minh và các dịch vụ công trực tuyến.

2. Vai trò của dữ liệu trong chuyển đổi số

2.1. Dữ liệu là chìa khóa cho khoa học và công nghệ
Trong y tế: Dữ liệu giúp nâng cao công nghệ thụ tinh nhân tạo (IVF), với hơn 150.000 em bé IVF ra đời khỏe mạnh tại Việt Nam nhờ ứng dụng dữ liệu.
Trong logistics: Dữ liệu khách hàng giúp các trung tâm kho vận xử lý 24.000 đơn hàng mỗi giờ, tối ưu hóa dịch vụ giao hàng.
Trong quản lý hành chính: Ứng dụng VNEID tích hợp thông tin cá nhân (khuôn mặt, vân tay, mống mắt) giúp đơn giản hóa thủ tục xuất nhập cảnh qua hệ thống cửa tự động Autogate.
Trong tài chính: Big Data hỗ trợ ngân hàng quản lý rủi ro, phát hiện gian lận và ngăn chặn lừa đảo bằng cách phân tích các giao dịch bất thường.

2.2. Dữ liệu là tài sản
Dữ liệu không chỉ là tài nguyên mà còn là tài sản có giá trị thương mại, tương tự như tiền.
Ví dụ: Tập đoàn VNPT xử lý 1TB dữ liệu giao dịch khách hàng mỗi ngày, tương đương 40 triệu cuộc gọi, 50 triệu tin nhắn, 1 tỷ lượt truy cập mạng hoặc 6 triệu giao dịch ngân hàng.
Dữ liệu hỗ trợ người dân thực hiện các dịch vụ công trực tuyến như đăng ký hộ chiếu, cấp phiếu lý lịch tư pháp, tiết kiệm 60% thời gian và 30% chi phí so với phương thức truyền thống.

---

3. Ứng dụng thực tiễn của dữ liệu tại Việt Nam

3.1. Trung tâm dữ liệu và hạ tầng
Trung tâm dữ liệu VNPT IDC Hòa Lạc: Là trung tâm dữ liệu lớn và hiện đại nhất Việt Nam, với 2.000 tủ rack, lưu trữ khoảng 10 triệu terabyte dữ liệu, tương đương 10 triệu ổ cứng.
Trung tâm dữ liệu quốc gia: Được ra mắt để đồng bộ cơ sở dữ liệu quốc gia, hỗ trợ chính phủ số và kinh tế số. Dự kiến vận hành từ tháng 8/2025, trung tâm này sẽ là nền tảng cho các dịch vụ công trực tuyến và quản lý dữ liệu dân cư.

3.2. Trung tâm điều hành thông minh
Ví dụ tại Bình Phước: Trung tâm điều hành thông minh với 1.000 camera tại các vị trí trọng yếu, thu nhận thông tin kinh tế - xã hội, cập nhật phản ánh của người dân, giúp lãnh đạo tỉnh ra quyết định nhanh chóng và chính xác.
Hiện nay, khoảng 80% địa phương trên cả nước đã có trung tâm điều hành thông minh, kết nối đồng bộ với Trung tâm thông tin chỉ đạo điều hành của Chính phủ.

3.3. Ứng dụng VNEID
VNEID tích hợp hơn 30 dịch vụ công thiết yếu, cho phép người dân thực hiện thủ tục hành chính trực tuyến mà không cần mang theo giấy tờ vật lý.
Ví dụ: Người dân có thể đăng ký hộ chiếu, theo dõi tiến độ hồ sơ, hoặc thực hiện các giao dịch hành chính chỉ với một chiếc điện thoại.

3.4. Đề án 06
Đề án 06 (Phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử) là nền tảng cho chuyển đổi số quốc gia.
Thành tựu:
Hơn 61 triệu tài khoản định danh điện tử.
95,3 triệu hồ sơ khách hàng ngân hàng được đối chiếu với căn cước công dân gắn chip.
22 triệu thông tin công dân tích hợp trên sổ sức khỏe điện tử.
98% dữ liệu hộ tịch và 99% dữ liệu cán bộ, công chức, viên chức được số hóa và làm sạch.

4. Thách thức trong xây dựng hệ thống dữ liệu

4.1. Dữ liệu chưa đồng bộ và thiếu chính xác
Ví dụ thực tế: Tại Trung tâm hành chính công Đống Đa, Hà Nội, bà Hằng gặp khó khăn khi làm giấy xác nhận tình trạng hôn nhân vì hệ thống vẫn ghi bà “đang có chồng” dù chồng đã mất 6 năm. Tình trạng tương tự xảy ra với nhiều trường hợp mà dữ liệu chưa được cập nhật.
Nguyên nhân:
Dữ liệu không được cập nhật theo thời gian thực.
Thiếu sự đồng bộ giữa các cơ quan, dẫn đến sai sót hoặc trùng lặp thông tin.
Không có khung pháp lý và chuẩn dữ liệu thống nhất.
4.2. Khó khăn trong liên thông và chia sẻ dữ liệu
Hiện Việt Nam có 14 bộ và 3 cơ quan ngang bộ, mỗi nơi sử dụng chuẩn dữ liệu riêng, gây khó khăn trong việc tích hợp và chia sẻ.
Giáo sư Vũ Hà Văn nhấn mạnh rằng ngay cả ở Mỹ, một quốc gia công nghệ tiên tiến, vẫn gặp vấn đề về dữ liệu sai sót.