Συντηρητική στροφή στην Ελλάδα της κρίσης - Ο "μονόδρομος" δεν είναι δεδομένος

Απάντηση σε 3 ερωτήματα με τη βοήθεια των ερευνών κοινής γνώμης που έχει πραγματοποιήσει τα τελευταία 20 χρόνια η Public Issue:

-1. Υπάρχει συντηρητισμός στην Ελλάδα; Και σε τι έκταση;
-2. Πως επέδρασε η βαθιά οικονομική, πολιτική και κοινωνική κρίση της τελευταίας 10ετίας;
-3. Τι αλλάζει με τη νέα κοινωνική συνθήκη της πανδημίας;

Η διερεύνηση της ελληνικής κοινής γνώμης γίνεται σε 5 άξονες:
• Α. Στάσεις της κοινής γνώμης απέναντι στους θεσμούς, εστιάζοντας κυρίως σε δείκτες κοινωνικής εμπιστοσύνης
• Β. Στάσεις απέναντι σε σημαντικές πολιτικές αξίες & ιδεολογίες
• Γ. Στάσεις απέναντι σε μεταρρυθμίσεις & δικαιώματα
• Δ. Στάσεις απέναντι σε κοινωνικές αξίες
• Ε. Στάσεις απέναντι σε μορφές πολιτικής διαμαρτυρίας

Υπάρχει μια μακροχρόνια τάση ενίσχυσης του συντηρητισμού στην Ελλάδα, τόσο πολιτικά όσο και κοινωνικά. Η τάση αυτή εγγράφηκε και ενισχύθηκε στην δεκαετία του 2000. Η περίοδος που χαρακτηρίζουμε ύστερη μεταπολίτευση, ανοίγει με την ένταξη της χώρας στο Ευρώ, περιλαμβάνει την πτώση του εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ και την διακυβέρνηση της ΝΔ, στην περίοδο 2004-2009 και κλείνει με την έναρξη της οικονομικής κρίσης. Είναι η δεκαετία που προηγήθηκε της οικονομικής κρίσης. Εποχή επίπλαστης κοινωνικής ευφορίας, με κορύφωση - σημείο καμπής τη φούσκα τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Κομβικό ρόλο σε αυτές τις διεργασίες έπαιξε και η εξέγερση του Δεκεμβρίου 2008.

Την πρώτη περίοδο των Μνημονίων 2010-2015, κυοφορήθηκε στην ελληνική κοινωνία ένα ρεύμα ριζοσπαστισμού απέναντι στις πολιτικές λιτότητας που εκφράστηκε με την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, τον Ιανουάριο του 2015. Ωστόσο, η ανοικτή συνθηκολόγηση του ΣΥΡΙΖΑ με το Δημοψήφισμα του 2015 και η αποτυχία της διακυβέρνησης της αριστεράς, ανέκοψε βίαια αυτό το ριζοσπαστικό διάλειμμα και πριμοδότησε την απογοήτευση, τη συντηρητικοποίηση και την απάθεια του εκλογικού σώματος.

Η προϊούσα πολιτική απάθεια των πολιτών ξεκίνησε μετά το 2004. Η απομάκρυνση από την πολιτική και τις εκλογές δεν σταμάτησε, αντιθέτως επιταχύνθηκε μετά το 2015.

Το Δόγμα του Νόμου & της Τάξης που εφαρμόζεται όλο και πιο ανοικτά, σήμερα, και η επιβολή μιας αστυνομικής / πειθαρχημένης μεταδημοκρατίας που θυμίζει προηγούμενες ιστορικές περιόδους (προδικτατορική περίοδο) είναι πολιτική έκφραση αυτών των μακροχρόνιων διεργασιών που κλείνουν 2 δεκαετίες.

Υπάρχουν στοιχεία των πολιτικών παραδόσεων, της ελληνικής πολιτικής κουλτούρας, αυτό που συνήθως συκοφαντείται από τη νεοφιλελεύθερη δεξιά ως «κουλτούρα της μεταπολίτευσης»,
που λειτουργούν ως αντισώματα στον εντεινόμενο νέο κρατικό αυταρχισμό.

Η υψηλή κοινωνική αποδοχή της πολιτικής διαμαρτυρίας στην Ελλάδα δεν οφείλεται μόνον σε ιστορικούς λόγους που απλώς συντηρείται (αναπαράγεται). Οφείλεται επίσης και προκαλείται από την έλλειψη εμπιστοσύνης στη Διακυβέρνηση, που την εποχή των Μνημονίων κορυφώθηκε (κρίση εμπιστοσύνης των θεσμών) – αλλά και τώρα λόγω της πανδημίας τροφοδοτείται και πάλι.

Εισήγηση στο πλαίσιο διαδικτυακής εκδήλωσης που οργάνωσε το Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού - Mέta, στις 24/2/2021