Хан Садыр Арзымат уулу

Колонизаторлор кайсы тарыхый бейнени жаап жашырса, же жамандап караласа ушуну билиңиздер; демек, ал мекен эл-жер үчүн жан аябай күрөшкөн чыныгы диндар баатырлар болгон. Хан Садыр Арзымат уулу дал ушул жогоруда айтылган касиеттерге ээ тарыхый инсандардын бири болуп саналат. Ал бир жагынан кыргыз элинин башын бириктирип, хандык түзсө, экинчи жактан жунгар баскынчыларын сүрүп чыгарган. Дагы бир жагынан өз доорунун маданият борборлорунан болгон, жайгашкан жери азыркы Таластын чоң капкасында орун алган Шелжи шаарын жунгарлардан бошотуп, шаардын чыгыш тарабына 200 гектар жерге дагы кошумча жаңы шаар куруп 3 катар коргон тургузган. Кийин ал шаар “Садыр коргон” деген ат менен негизги бөлүгү Киров суу сактагычынын алдында калды. Шаардын сырткы коргонунун 70%, Кароол мунара (Цитадель) жайгашкан жерлери бийик секиде болгондуктан сууга басылбай азыркы күнгө чейин сакталып калган. Ошол эле кезде колонизатор орус империясынын ар кандай тукурууларынын жыйынтыгында кыргызга кол салган Абылай хан менен да тирешкен. Ал өмүрүндө сексендей согуш жүргүзүп, акыркы салгылашуусун эле эсептебегенде бүт баарын жеңиш менен жыйынтыктаган. Жүздөн ашуун эрөөлгө чыгып, бирөөсүндө да жеңилген эмес. Ал тууралуу кыргыз тарыхынын аталарынан болгон Белек Солтоноевдин “Кызыл кыргыз тарыхы” китебинде да хан катары орун берилген. Андан бир топ жылдар өтсө дагы эмнегедир көптөгөн тарыхый маалыматтар ачыла элек.