Қазақстанда күніне жол-көлік апатынан 6 адам қаза табады | Соңғы 5 жылда 12267 азамат көз жұмды

#НартайАралбайұлы #NartayNews #НартайНьюс #nartaynews

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі Олжас Абайұлы Бектеновке

Қазақстанда күн сайын 6 адам жол апатынан қаза тауып жатыр. Жуырда Ақтөбе облысында 1 жол апатында 12 адам көз жұмды.
Биылғы жылдың қаңтар-тамыз айларында елімізде 22501 жол-көлік оқиғасы тіркелді. 32375 адам зардап шекті, 1446 адам көз жұмды. 2024 жылдың 8 айында елімізде 15862 жол апаты болған еді, арада бір жыл өтті, жол-көлік оқиғасы 7 мыңға көбейді. Себебі мен салдары санаға соққы.
Соңғы 5 жылда 12267 азаматымыздан айрылыппыз. Жіктесем, 8218 ер адам, 2975-і әйел, 1074-і бала. Дүниежүзілік денсаулық ұйымы жол апатынан көз жұмғандардың саны бойынша Қазақстан 192 елдің ішінде 107-ші орында тұр дейді. Ал, Дүиежүзілік банк (The World Bank) келтірген мәліметтерге сәйкес, елімізде 100 000 адамға шаққанда жол-көлік апатынан қаза табатындар саны 24-ке тең. Уәкілетті орган қазір бұл қайғылы дерек 12-ге төменді дейді. Салыстырмалы түрде алсақ, Ұлыбританияда 100 000 адамға шаққанда жол-көлік апатынан қаза табатындар саны 3 адам.
Ұсыныс мәселені ұқсатсам былай:
Біріншіден, жүргізушілердің жауапкершілігі. 2024 жылы елімізде 12 660 645 жол ережесін бұзу фактілері анықталған. Биылғы дерек одан асып кетпесіне кепіл жоқ, себебі аяқталмаған 2025 жылдың өзінде тас жолда 9,7 миллион әкімшілік құқық бұзушылық анықталған. 16 700 мас жүргізуші ұсталған.
Заңды елемейтіндерге сабақ болу үшін жол ережесін бірнеше рет бұзған жүргізушісіні қайтадан емтихан тапсыруға міндеттеу керек.
Екіншіден, жүргізуші куәлігін сату фактілерін тоқтатып, аталған қылмысы әшкере болғандарды жазалау тетігін қатайту шарт. Себебі 250 мың теңгеге жүргізуші куәлігін әперемін дегендердің жарнамасы желіде жетеді. Соңғы жылдары емтиханнан өткізіп беремін деп ақша алған 222 факт тіркелді.
Үшіншіден, айыппұлды өсіріп, камера біткенде бағана таусылғанша іліп тастағаннан жол қауіпсіздігі жақсармайды. Сондықтан қазір бізде айыппұл салудан әрі баспайтын дрондар тас жолды торуылдап жүр. Ұсыныс, сол дрондарды АҚШ пен ЕуроОдақта ұшатын аппараттарда бар технологиямен қосымша жабдықтау керек. Себебі ол жақта дрондар жолдың сапасын бақылау үшін ұшады, трассадан кішкентай ақау тапса автоматты түрде ақпаратты өңдеп жолға жауапты орталыққа жібереді.
Төртіншіден, жол апатына жүргізушіден сапасыз жол да себеп. Дүниежүзілік экономикалық форумның дерегіне сүйенсек, Қазақстан 2024 жылы жол сапасы жөнінен 119 елдің арасында 90-шы орын алған. Салдарынан еліміздегі көлік соқтығысының 30 пайызы жол төсемінің сапасыздығынан деген қорытынды жасалды. Тіпті кейде жол белгілерінің қойылмауы, қарсы бағытты нұсқайтын сызықтардың сызылмауы көп кездеседі. Қала берді әлі күнге дейін бір күрек асфальпен жолдың жамауға тырысатын мердігерлер көп, бірақ ямочный ремонт «дертке» дауа болмайды. Салдарынан шұңқырдан қашқан автокөліктер апатқа ұшырайды. Ұсыныс, жол құрылысын мердігерге беру мен құрылыс барысын бақылаудың жаңа тетігін қалыптастыру керек. Және сапаны бақылауға мүдделі органдардың бәрі қатысуы тиіс. Себебі қазір жол салатындар қауіпсіз, ұзақ қызмет ететін трасса төсеуді емес, тас жолды барынша арзанға төсеуді ойлайды. Салдарынан жолдың ені желінеді, минималды қорғаныс элементтері болмайды, заманауи жарықтандыру жүйелері жасалмайды, сапалы қоршаулар қойылмайды.
Бесіншіден, өткен жылмен салыстырғанда биылғы жылдың 9 айында адамның өліміне немесе ауыр жарақат алуына әкеп соқтырған жол көлік оқиғаларының саны 41,9 процентке көбейді. Ең көп өсім Атырау облысында тіркелген, жол апатының саны 162,5 проценке артыпты. Ақтөбе облысында 123 пайызға, Қызылорда облысында 101,9 проценке жол апаты көбейген. Мұның себебін сарапшылар аталған өңірлердегі бір жолақты жолдардың көптігімен түсіндіреді. Ұсыныс, еліміздегі автокөлік көп қатынайтын біржолақты жолдарды дереу кеңейту үшін тиісті шешім қабылдау қажет. Жоғарыда аталған өңірлердегі трассаларды уәкілетті органдар мен сарапшылардан құрылған жұмысшы топпен тексеріп, жол апатын азайтудың щұғыл шараларын қабылдау керек.
Алтыншыдан, бағытты нұсқайтын цифрлық платформалар жүргізуші мен жолаушының ақшасын сыпырып алғанмен көлік тізгініндегі адамға авариялық қауіпті учаскеге жақындағаны немесе сонда жүргені, ауа райының қолайсыздығы немесе жол жабындысының нашарлағаны туралы деректерді уақытылы ұсынбайды. Тіпті жолдағы жөндеу жұмыстары туралы деректер қате беріледі. Салдарынан жөндеу үшін деп жолға төгілген құм мен қиыршық тастарға соғылып апатқа ұшырағын автокөліктерді желіден үнемі көреміз. Сондықтан цифрлық платформаларды жүргізушіге жолдағы ақаулықтар бойынша сол сәтте жедел ақпарат ұсынуға міндеттеу керек.
Жетіншіден, көлікке қолдан қойылған LeD, Bi-Led-дің көзін жойып, соны қолданғандарды қатаң жауапкершілікке тарту керек. Қазіргі заң талабын елемейді көбісі. Қарсы бағыттағы көлікке қыр көрсетемін деп жарықпен ойнағандардың салдарынан талайлар жарық дүниеден өтіп кетіп жатыр.

Қазақстан Республикасы
Парламенті Мәжілісінің депутаты Н. Сәрсенғалиев