Wady i zalety SAZ/ABA w terapii osób w spektrum autyzmu

Po wielu miesiącach przerwy (głównie technicznej) czas na premierę nowego odcinka na Y T na kanale „Psychologia ZA”.

Temat, który poruszam ma swoje źródła w nurcie psychologii behawioralnej i dotyczy SAZ - stosowanej analizy zachowania (ang. ABA - applied behavior analysis).

Terapeuci i psychologowie popierający ten rodzaj pracy i terapii chwalą jej wysoką skuteczność w pracy z osobami autystycznymi popartą naukowymi dowodami. Jest bardzo rozpowszechniona w Polsce i bazuje na badaniach m.in. Burrhusa Skinnera w latach 50tych ubiegłego wieku. SAZ/ABA bazuje w dużej mierze na warunkowaniu instrumentalnym i jego konsekwencjom, które są równocześnie podwalinami w psychologii uczenia się człowieka (i wielu innych zwierząt)

Po drugiej stronie mamy przeciwników metod behawioralnych, w szczególności właśnie metod SAZ/ABA, którzy zarzucają tym metodom brak rzetelnych informacji o długofalowych skutkach prowadzenia tego typu terapii. Do przeciwników należą głównie dwie grupy: dorośli autyści/samorzecznicy, którzy mają doświadczenie traumatycznych doświadczeń związanych z tego rodzaju terapią oraz druga grupa - specjaliści, psychologowie, pedagodzy, którzy spotkali się z negatywnymi skutkami terapii SAZ wśród swoich podopiecznych.

Jestem psychologiem wykształconym w nurcie behawioralnym - metody SAZ/ABA znam od ponad 15 lat, wiele lat temu z dużą skutecznością stosowałem zawodowo narzędzia oparte na tym nurcie.

Około 5 lat temu przestałem stosować narzędzia oparte na SAZ/ABA. W pełni świadomie. W pierwszej kolejności zaprzestałem ich stosowania w wychowaniu moich dzieci, następnie w gabinecie wobec moich klientów. Nie jest możliwe, aby zaprzestać ich stosowania w szkole w procesie dydaktycznym, który prawie w całości oparty jest na karach i nagrodach.

Niestety wielu przeciwników metod SAZ/ABA nie potrafi uzasadnić dlaczego warto zaprzestać stosowania ww. metody, natomiast zwolennicy (w tym behawioryści) nie widzą i nie chcą dostrzec długoterminowych negatywnych konsekwencji promowanych przez siebie metod swojej pracy, co jest oczywiście zrozumiałe - trzeba być masochistą albo człowiekiem nieodpowiedzialnym, aby krytykować narzędzia swojej pracy, za którą otrzymuje się wynagrodzenie.

Jako, że nie jestem uzależniony finansowo od stosowania stosowanej analizy zachowania a poza tym znam ją bardzo dobrze i rzetelnie, postanowiłem wskazać rodzicom zalety i zagrożenia wynikające z terapii SAZ.

Jestem oczywiście przygotowany (np. merytorycznie) na dyskusję tak zarówno z przeciwnikami jak i z obrońcami SAZ i pomimo tego, że spodziewam się bardzo emocjonalnej dyskusji, proszę Was o zimny profesjonalizm w tym temacie.