സത്വഗുണം – ശുദ്ധിയും ബോധവും . ഈ ഗുണങ്ങൾ ശരീരത്തിലും മനസ്സിലും എല്ലായിടത്തും സജീവമാണ്

തമോഗുണം (Tamo Guna), രജോഗുണം (Rajo Guna), സത്വഗുണം (Sattva Guna) —
ഇവയാണ് പ്രകൃതിയുടെ (പ്രകൃതിതത്ത്വത്തിന്റെ) മൂന്ന് പ്രധാന ഗുണങ്ങൾ, അഥവാ “ത്രിഗുണങ്ങൾ” —
ഭഗവദ് ഗീതയിലും ഉപനിഷത്തുകളിലും ഇവയെക്കുറിച്ച് വളരെ ആഴത്തിൽ വിവരിച്ചിരിക്കുന്നു.

ഈ ഗുണങ്ങൾ ശരീരത്തിലും മനസ്സിലും എല്ലായിടത്തും സജീവമാണ് —
അവയാണ് നമ്മുടെ ചിന്തകൾക്കും പ്രവൃത്തികൾക്കും സ്വഭാവത്തിനും പിന്നിലെ ശക്തി.
സത്വഗുണം (Sattva Guna) – ശുദ്ധിയും ബോധവും
“പ്രകാശം, സമത്വം, ബോധം” — ഇതാണ് സത്വഗുണത്തിന്റെ സ്വഭാവം.

സ്വഭാവം: ശാന്തത, കരുണ, ജ്ഞാനം, സത്യനിഷ്ഠ, ആത്മനിയന്ത്രണം.
മനസ്സ് തെളിഞ്ഞതും സമാധാനമുള്ളതുമാകും.
ഒരാൾ ധർമ്മബോധത്തോടെ പ്രവർത്തിക്കുന്നു, സ്വാർത്ഥതയില്ലാതെ.

ശാരീരിക/മാനസിക ഫലങ്ങൾ:
ആരോഗ്യം, സമത്വം, ആത്മതൃപ്തി.
ധ്യാനം, യോഗം, ആത്മാവബോധം എന്നിവയ്ക്ക് അനുയോജ്യമായ അവസ്ഥ.

ഗീതയിൽ (14.6):

“സത്ത്വം പ്രകാശസംഭവം അനാമയം,
സുഖസംഗേന ബദ്ധ്നാതി ജ്ഞാനസംഗേന ചാനഘ.”
അഥവാ, സത്വം പ്രകാശവും ജ്ഞാനവുമാണ്;
ഇത് സുഖത്തോടും ബോധത്തോടും ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു.

രജോഗുണം (Rajo Guna) – പ്രവർത്തനവും ആഗ്രഹവും

“ചലനം, ആഗ്രഹം, പ്രേരണ” — രജോഗുണത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനശക്തികൾ.

സ്വഭാവം:

ഉത്സാഹം, ആഗ്രഹം, മത്സരമനോഭാവം, പ്രവർത്തനത്വരം.
ഒരാൾ നിരന്തരം എന്തെങ്കിലും നേടാനും ജയിക്കാനും ആഗ്രഹിക്കുന്നു.

ശാരീരിക/മാനസിക ഫലങ്ങൾ:
മനസിൽ അശാന്തിയും ഉത്കണ്ഠയും വളരും.
ആഗ്രഹം നിറവേറ്റുമ്പോൾ സന്തോഷം, ഇല്ലെങ്കിൽ വിഷാദം.
അതിനാൽ രജസ് മനുഷ്യനെ കാർമികചക്രത്തിൽ കുടുക്കുന്നു.

ഗീതയിൽ (14.7):

“രജോ രാഗാത്മകം വിദ്യാത് തൃഷ്ണാസംഗസമുദ്ഭവം.”
രജസ് ആഗ്രഹത്തിലും ബന്ധത്തിലും നിന്നാണ് ഉത്ഭവിക്കുന്നത്.

തമോഗുണം (Tamo Guna) – അജ്ഞാനവും മന്ദതയും

“അന്ധകാരം, ജഡത്വം, അജ്ഞാനം” — ഇതാണ് തമോഗുണത്തിന്റെ സ്വഭാവം.

സ്വഭാവം:
മന്ദത, അലംഭാവം, അജ്ഞാനം, ഭയം, അസ്ഥിരത.
ഒരാൾ പ്രവൃത്തികളിൽ താൽപര്യമില്ലാതെയും മനസ്സിൽ ഭാരവും കാണിക്കുന്നു.

ശാരീരിക/മാനസിക ഫലങ്ങൾ:
അലംഭാവം, ഉറക്കം, അവഗണന.
അറിവിനും വളർച്ചയ്ക്കും തടസ്സം

ഗീതയിൽ (14.8):

“തമസ്ത്വജ്ഞാനജം വിദ്യാത് മോഹനമ് സർവദേഹിനാം.”
തമസ് അജ്ഞാനത്തിൽ നിന്നുള്ളതാണ്;
ഇത് എല്ലായിടത്തും മോഹവും അന്ധതയും സൃഷ്ടിക്കുന്നു.

ആത്മീയ പാഠം:

ജീവിതത്തിലെ ലക്ഷ്യം ഈ ഗുണങ്ങളിൽ തമസും രജസും ശമിപ്പിച്ച് സത്വം വർദ്ധിപ്പിക്കുക എന്നതാണ്.
സത്വം പരിപാകമായാൽ — അതും കടന്ന് ആത്മബോധത്തിലേക്ക് എത്താം,
അപ്പോഴാണ് ഗുണാതീതാവസ്ഥ, അതായത് മോക്ഷം.

#bhagavatam #swami #uditchaitanya