QORINOYOQLI MOLLYUSKALAR SINFI | ҚОРИН ОЙОҚЛИ МОЛЛЮСКAЛAР СИНФИ.

MOLLYUSKALAR TIPI: QORINOYOQLI MOLLYUSKALAR SINFI|МОЛЛЮСКAЛAР ТИПИ: ҚОРИН ОЙОҚЛИ МОЛЛЮСКAЛAР СИНФИ.
MOLLYUSKALAR TIPI- Bu tipga qorinoyoqlilar, ikki pallalilar, boshoyoqlilar sinfi kiradi. Ular tanasi mantiya teri bilan qoplangan. U tana sirtida chig‘anoq hosil qiladi. Mantiya bilan tana oralig‘ida mantiya bo‘shlig‘i bor. Tana bo‘shlig‘i g‘ovak to‘qima bilan to‘lgan. Qon aylanish sistemasi ochiq, yuragi rivojlangan. Qorinoyoqli mollyuskalar sinfi- Qorinoyoqlilar bilan chuchuk suv shillig‘i misolida tanishamiz.Tashqi tuzilishi. Chuchuk suv shillig‘i hovuz va ko‘llarda, daryolarning tinch oqadigan sayoz joylarida hayot kechiradi. Tanasi spiral o‘ralgan chig‘anoq ichida joylashgan. Chig‘anoqning kengaygan uchida tanasi chiqadigan keng teshigi bo‘ladi. Shilliq tanasini mantiya teri o‘rab turadi. Mantiyadan chig‘anoq hosil bo‘ladi. Boshining ostki tomonida og‘iz teshigi, uning ikki yonida bir juft paypaslagichlari bo‘ladi. Paypaslagichlari sezgi organlari hisoblanadi. Har qaysi paypaslagichlari asosida bittadan ko‘zi joylashgan (29-rasm). Suv shillig‘i oyoq muskullarining to‘lqinsimon qisqarishi tufayli sirpanib harakat qiladi.Ovqat hazm qilish sistemasi. Hazm qilish sistemasi og‘iz bo‘shlig‘i, halqum, qizilo‘ngach, oshqozon va ichakdan iborat. Ichagi chig‘anog‘i ichida halqasimon buralib joylashgan. Mantiya chetida orqa chiqaruv teshigi bo‘ladi (30-rasm).
Suv shillig‘i halqumida mayda tishchalar bilan qoplangan muskulli tilchasi bo‘ladi. U tilini chiq arib, o‘simliklar va suvdagi narsalarga yopishgan bakteriyalar hamd a mayda suv o‘tlarini qirib oladi. Bir juft so‘lak bezlari ham halqumiga ochiladi. So‘lak suyuqligi oziqni hazm qilishga yordam beradi. Suv shillig‘ining jigari oshqozon bo‘shl ig‘iga hazm qilish shirasi ishlab chiqaradi.Nafas olish sistemasi. Shilliq atmosfera kislorodi bilan nafas oladi. Chig‘anoqning chetida nafas teshigi bor (29-rasm). Bu teshik xaltasimon o‘pkaga ochiladi. O‘pka devori juda ko‘p mayda qon tomirlari bilan qoplangan. O‘pkadagi havodan qonga kislorod o‘tadi, qondan karbonat angidrid gazi chiqadi. Mollyuska nafas olis uchun suv yuzasiga ko‘tariladi va o‘pkasini havo bil an to‘ldirib oladi.Qon aylanish sistemasi. Mollyuska yuragi tanasining orqa tomonida joylashgan, u yurak oldi bo‘lmasi va yurak qorinchasidan iborat (30-rasm). Yurak kameralari galma-galdan qisqarib, qonni tomirlarga haydaydi. Qon tomirlarning uchi ochiq bo‘lib, qon ulardan ichki organlar oralig‘iga quyiladi. Bu yerda kislorodni to‘qimalarga berib, karbonat angidrid bilan boyiydi. Shundan so‘ng tomirlar orqali o‘pkaga keladi. O‘pkada kislorod bilan to‘yingan qon yurakoldi bo‘lmasiga quyiladi. Oziq moddalar ham qon orqali to‘qimalarga tashiladi. Shunday qilib, mollyuskalar qon tomirlari ochiq qon aylanish sistemasini hosil qiladi.Ayirish sistemasi. Chuchuk suv shillig‘ining tasmaga o‘xshash yagona buyragi tuzilishi yomg‘ir chuvalchangi ayirish organiga o‘xshaydi. Buyrakning voronk as imon kengaygan uchi yurakoldi bo‘lmasiga, ikkinchi uchi esa mantiya chetiga ochiladi.
Nerv sistemasi. Suv shillig‘ining tanasida bir necha juft nerv tugunlari joylashgan. Bu tugunlardan mollyuskalarning hamma or-
ganlariga nervlar chiqadi.Ko‘payishi. Suv shillig‘i – germafrodit hayvon. U uzun shilim-shiq iр ichiga tizimcha shaklida juda ko‘p tuxum qo‘yadi. Tizimchasi suv o‘tlariga ilakishib qoladi. Tuxumlardan nozik chig‘anoqli kichik mollyuskalar rivojlanadi.Qorinoyoqli mollyuskalarning xilma-xilligi. Qorinoyoqli mollyuskalar yer yuzida keng tarqalgan, 100 000 ga yaqin turi bor. Ular ayniqsa, dengizlarda xilma-xil bo‘ladi. Chuchuk suvlarda uchraydigan kichik shilliq jigar qurtining oraliq xo‘jayini hisoblanadi. Yalang‘och shilliqlar va tok shillig‘i (31-rasm) quruqlikda yashaydi. Tok shillig‘i, har xil yalang‘och shilliqlar o‘siml iklarning yashil qismi bilan oziqlanib, ekinlarga katta ziyon keltiradi. O‘zbekiston hududida yalang‘och shilliqlar va bedapoya shillig‘i, suv havzalarida har xil suv shilliqlari uchraydi.
1. Qorinoyoqlilar tashqi tuzilishi xususiyatlari nimadan iborat?
2. Chuchuk suv shillig‘ining hazm qilish sistemasi qanday tuzilgan?
3. Chuchuk suv shillig‘i qanday hafas oladi?
4. Suv shillig‘ining qon aylanish sistemasi qanday tuzilgan?
5. Suv shillig‘ining ayirish sistemasi qanday tuzilgan?
Qorinoyoqlilar, chuchuk suv shillig‘i, mantiya, so‘lak bezlari, jigar, o‘pka,
yurak, yalang‘och shilliq, tok shillig‘i, ochiq qon aylanish sistemasi.

Yangi bo‘lsangiz kanalimizga obuna bo‘lishni unutmang!
👍Layk tugmasini bosishni unutmang !
🔥Ajoyib kommentlaringizni qoldiring...
Kuningiz xayrli o‘tsin!
Hurmat ila BIOLOGUZ
►ТЕЛЕГРАМ КАНАЛИМИЗ: https://t.me/uzbiolog
►Хамкор Каналларимиз: https://t.me/zveruz - Android Ilovalar Kanali.
►Хамкор Каналларимиз: https://t.me/zvermusic - Ommabop Musiqalar.
►Хамкор Каналларимиз: https://t.me/zverclip - O'zbek Original Kliplar Olami.
►Хамкор Каналларимиз: https://t.me/zverremix - Remix Musiqalar.
#mollyuskalar #uzbiolog #biologuz #qorinoyoqlimollyuskalar #chuchuksuvshilligi #biologiya