063 Skąd się wzięli Baskowie.Część 1: upadki i wzloty baskologii

Starożytna Hiszpania była krainą niezwykle zróżnicowaną etnicznie, językowo i cywilizacyjnie, i co ciekawsze jej starożytnicy mieszkańcy pozostawili dla nas przeogromną liczbę zabytków pisma w postaci inskrypcji, których liczba w Europie ustępuje tylko Grecji i Italii. Starożytne inskrypcje znane z obszaru Hiszpanii zapisane są aż w siedmiu różnych alfabetach. Trzy z nich przynieśli ze sobą koloniści, jako pierwszy pojawił się fenicki, gdy ok. 1100 r. p.n.e. założono Kadyks Gadeira, pierwszą fenicką kolonię na Dalekim Zachodzie, następnie grecki, pierwsza kolonia Emporion, Empuries powstała ok. 575 r. p.n.e., a w końcu łaciński, gdy w 209 r. p.n.e. Publiusz Korneliusz Scypion, jeszcze wówczas nie Afrykański, przeniósł działania bojowe na Półwysep Iberyjski i zajął stolicę na poły samodzielnego państwa kartagińskich Barkidów, rodu, do którego należał Hannibal. Nazywała się ona KartHadaszt czyli Nowe Miasto, tak samo jak metropolia w Afryce. Rzymianie dla odróżnienia nazwali ją Carthago Nova, czyli w zasadzie Nowe Nowe Miasto. Dziś to Cartagena. Odkąd Rzymianie postawili nogę w Hiszpanii, nigdy jej już nie opuścili, podbijając w ciągu dwóch stuleci wszystkie tamtejsze ludy, jako ostatni ulegli im Kantabrowie na północy nad Zatoką Biskajską w czasach Oktawiana Augusta.

Cztery pozostałe pisma używane w starożytnej Hiszpanii noszą nazwę paleohiszpańskich, ponieważ używane były przez rdzenną ludność Półwyspu Iberyjskiego. Pisma te są w zasadzie alfabetami, ale z elementami sylabariusza, tak że badacze wciąż głowią się nad ich genezą, widząc w nich swoistego rodzaju mieszankę alfabetu fenickiego czy greckiego, z jakimiś dawnymi systemami pisma, być może pokrewnymi lub zainspirowanymi pismami basenu Morza Egejskiego epoki brązu.

Są jednak na terenie Półwyspu Iberyjskiego także regiony bez pisma, których rdzenna ludność nie pozostawiła po sobie żadnych inskrypcji czy przypadkowych nawet napisów na czymkolwiek. Dotyczy to przede wszystkim północnej Hiszpanii, w związku z tym wielu ludów wymienionych w źródłach rzymskich nie jesteśmy w stanie zidentyfikować językowo, gdyż nie używały one pisma, tak samo jak większość ludów naszej części Europy, barbaricum na wschód od Renu i północ od Dunaju. Nie wiemy, jakim językiem mówili Kantabrowie, którzy byli wojowniczymi góralami, ostatnim ludem Hiszpanii pokonanym przez Rzymian. Szczególnie frustrujące dla badaczy było też to, że do tej sfery ludów bez pisma należały terytoria zamieszkałe w późniejszych czasach przez Basków, naród fascynujący dla wszystkich miłośników starożytnej, a nawet prehistorycznej Europy. Baskowie euskaldunak mówią wyjątkowym językiem euskara, niespokrewnionym dziś z żadnym znanym nam językiem świata. W ten sposób język baskijski jest zaliczany do grona języków izolowanych, stanowi też jedyny przykład nie-indoeuropejskiego języka używanego w Europie Zachodniej.

Latem 2006 r. wszelkie serwisy archeologiczne obiegła wiadomość o niesamowitym odkryciu w miejscowości Iruña-Veleia, w prowincji Álava, w kraju Basków. Odnaleziono istny skarbiec z inskrypcjami z epoki rzymskiej, z III w .n.e., 270 inskrypcji i rysunków na kawałkach cegieł, kości i szkła.

#starożytność #pismo #alfabet #łacina #greka #fenicki #Iberowie #Tartessos #Celtiberowie #Baskowie #Rzymianie #Sertoriusz #fałszerstwo #archeologia #artefakt #epigrafika #inskrypcje #paleohiszpańskie #rękazIrulegi #Irulegi #IruñaVeleia

Jeżeli podoba Ci się podcast INTERPRETACJE możesz go wesprzeć w serwisie Patronite.pl: 👉 https://patronite.pl/podcastinterpret...

Albo postawić symboliczną kawę w serwisie Buycoffee.to: 👉 https://buycoffee.to/podcastinterpret...