Vianen NL: Kerkklokken Protestantse Grote Kerk (Deelgelui)

Vianen NL: Kerkklokken Protestantse Grote Kerk (Deelgelui)

De toren van de Grote Kerk in Vianen is eigendom van de gemeente. De stichting heeft een gebruiksovereenkomst getekend zodat de op de thuispagina genoemde activiteiten uitgevoerd kunnen worden.
De toren van de Grote Kerk staat sinds jaar en dag bekend als “De Grote Klok”. Aan het andere eind van de Voorstraat staat de “KLeine Klok”: de Lekpoort.
De toren van de Grote Kerk in Vianen, is een uit zes delen opgebouwde constructie.
De onderste drie delen zijn in dezelfde stijl uitgevoerd en zullen als één geheel gebouwd zijn. Het is in feite slechts een stenen buitenmuur, versierd met lisenen en rondboogfriesjes. In het onderste deel zit een min of meer gotisch aandoende doorgang.
Aan de vierde geleding van de toren is aan de buitenkant niets te zien, het is ook weer niets anders dan een stenen buitenmuur.
Het daaropvolgende vijfde deel is het deel waar de klokken hangen, aan de buitenkant te zien aan de galmgaten.
Het zesde en laatste deel is de ‘spits’ of beter gezegd: de helm met lantaarn. Hier staat de carilloncomputer en de beiaardstoel.
Alle tussenverdiepingen en trappen zijn in hout uitgevoerd (met hier en daar een laagje cement erover).
De toren is het oudste gedeelte van de Grote Kerk. We weten niet precies wanneer hij werd gebouwd. Sommigen beweerden dat de onderste drie delen 13de-eeuws zijn. Het gebruikte baksteenformaat wijst op zijn vroegst op eind 13de-eeuw, maar op grond van historische gegevens is het tweede kwart van de 14de eeuw waarschijnlijker.
Het vierde deel is waarschijnlijk niet veel jonger. Mogelijk al kort na 1345, het jaar waarin de kapel werd verheven tot parochiekerk, werd dat deel gebouwd. Een andere mogelijkheid is midden 15de eeuw na een stadsbrand in 1444.
Omdat het onderste stuk toren nogal solide is uitgevoerd, precies in de as van de Voorstraat ligt, een onderdoorgang heeft en op de tweede en derde verdieping voorzien is van raampjes in de vorm van schietgaten, wordt wel eens verondersteld dat hij in de eerste bouwfase van de vestingstad Vianen als stadspoort heeft dienstgedaan.
Het vierde torendeel, dat van kort na 1345, (of na 1444) was oorspronkelijk de plaats waar de klokken hingen. Toen later de klokken hoger werden gehangen heeft men de oude galmgaten dichtgemetseld.
Bij een restauratie in 1904 is het metselwerk zodanig onderhanden genomen, dat er van die galmgaten aan de buitenkant niets meer te zien is, maar aan de binnenkant zijn ze nog duidelijk te herkennen.
Het deel waar nu de klokken hangen is mogelijk gebouwd na 1444 (als dat vierde deel er toen al niet was) of na de stadsbrand van 1540. Toen werd weer een groot deel van Vianen en ook de kerk, door brand verwoest. Toen is de kerk herbouwd in de vorm die we nu kennen. De ‘helm en lantaarn’ dateren in de huidige vorm uit 1904 (vernieuwd in grenenhout) en 1955 (nu in eikenhout).
De basalten balustrade dateert van een restauratie van rond 1990. De oude balustrade was er toen zo slecht aan toe dat om een deel van de toren een houten constructie was getimmerd om vallend gesteente op te vangen.

De klokken worden met de hand of elektromechanisch geluid.

Gegevens van de klokken

Klok 1 (Replica)

Gieter: Eijsbouts
Slagtoon: Cis¹
Diameter: 154 cm
Soort as: Krukas
Gewicht: 2280 kg
Gietjaar: 1989
Opschrift: ICK SLAE NADEN TYT DE VRE VREVCHT OFT STRYT DANCKT GODT MIT VLYDT DYE TWERCK GHEBENEDYT THOMAS BOTH ME FECIT 1593.
Op de slagrand: EIJSBOUTS ASTENSIS ME FECIT ANNO DOMINI MCMLXXXIX

Klok 2

Gieter: Thomas Both
Slagtoon: Dis¹
Diameter: 135 cm
Soort as: Krukas
Gewicht: 1535 kg
Gietjaar: 1593
Opschrift: AL MYN GHELUYT VROUCH-END-SPAEDE SYN VERMAEN VAN GODS WELDADE THOMAS BOTH ME FECIT 1593

Klok 3

Gieter: Gebr. Van Bergen, Midwolda
Slagtoon: Fis¹
Diameter: 115 cm
Soort as: Krukas
Gewicht: 867 kg
Gietjaar: 1950
Opschrift
Op de band staat vermeld:
FIRMA GEBR. VAN BERGEN TE MIDWOLDA ME FECIT A.D. 1950
En op de mantel:
DEZE KLOK VERVANGT DIE VAN 1758
WELKE IN 1944 DOOR DE VYAND VOOR
OORLOGSDOELEINDEN WERD WEGGEHAALD
Daaronder het stadswapen van Vianen met de tekst:
STAD VIANEN

Met dank aan de Klokkenluidersgilde Vianen voor het opnemen van de klokken.

Opname: Zaterdag 7 mei 2016 om ± 17:00