İkale Sözleşmesi (Altyazılı)

Ofisimiz avukatlarından Av. Gizem KEMER videoda sizler için anlatıyor. ✍🏼 ⚖️

00:00 Giriş & Intro

Uygulamada genellikle ikale sözleşmesi yapılarak işçi birtakım alacaklarına ulaşmayı hedeflemekte, işveren ise gelecekte açılabilecek davalara karşı bir nevi önlem almaktadır. İşçinin ikale sözleşmesi imzalaması halinde, iş akdi sonlandıktan sonra kıdem ve ihbar gibi tazminat taleplerinde bulunamaması, işe iade davası açamaması ve iş güvencesinin sağladığı haklardan yararlanamaması gibi sonuçlar doğabilmektedir. Bu nedenle uygulamada işverenler tarafından ikale sözleşmesi ile iş akdinin sonlandırılması sıklıkla tercih edilen bir yöntemdir.
İş sözleşmesinin tarafların anlaşmasıyla sonra ermesi halinde, işverene nazaran daha güçsüz konumda yer alan işçi aleyhine birtakım sonuçlar ortaya çıkabilmektedir. Örneğin uygulamada sıklıkla; işçiye çok az bir tazminat teklif edilerek işten ayrılması istenmektedir. Bu durumda işçi sözleşmeyi imzalamazsa teklif edilen miktarı da alamama endişesiyle ikale sözleşmesi yapmaktadır. Fakat bu halde geçerli bir ikale sözleşmesinden söz edilemeyecektir. Zira, ikale sözleşmesinin işçinin alacaklarına ulaşmasına engelleyecek şekilde düzenlemesi de mümkün değildir.
Buna göre ikale sözleşmesinin şartlarını incelemek gerekirse ;
İlk Olarak tarafların sözleşme unsurlarında anlaşması gerekmektedir. Aksi bir durumda sözleşme hüküm ifade etmeyecektir. Örneğin; İşveren, ikale sözleşmesinde yalnızca kıdem ve ihbar tazminatı ödeneceğini belirtmiş, ancak işçi bunun yanı sıra fazla çalışma ücretlerini de talep etmiş olabilir. Bu durumda taraflar, bu talepler üzerinde anlaşmaya varamazlarsa sözleşme kurulamayacaktır.
Bir diğer şart ise, Makul Yararın Bulunması Hususudur. Buna göre işçiye, işten ayrılması teklif edilmişse, yalnızca hak etmiş olduğu tazminatlar değil bunun yanı sıra ek bir menfaat de sağlanmış olmalıdır.
Ancak önemle belirtmek isteriz ki, buradaki makul yarar ölçütü ikale teklifinin hangi taraftan geldiğine göre değişiklik göstermektedir. Yani, işçi işten anlaşarak ayrılmak niyetiyle işverene ikale teklifinde bulunmuşsa, ikale sözleşmesinde makul yarar şartı aranmayacaktır. Buna karşılık, ikale teklifi işverenden geldiği durumda ise, sözleşmede işçiye ek bir menfaat sağlanmış olması gerekmektedir. Zira, işverene nazaran daha güçsüz konumda yer alan işçinin hak etmiş olduğu alacaklar dışında hiçbir yararı olmadan iş sözleşmesini anlaşarak sona erdirdiğini kabul etmek mümkün değildir.
Son olarak işçinin iradesinin sakatlanmaması Hususudur. Uygulamada sıklıkla işçi, irade fesadına uğratılarak ikale sözleşmesi imzalatıldığı görülmektedir.
...
Ayrıca; ikale sözleşmesi tarafların karşılıklı serbest iradesiyle yapıldığından, iş akdinin sonlanmasından sonra işçinin işe iade davası açması da mümkün değildir. Görüldüğü üzere; ikalenin önemli sonuçlarından birisi de geçerli bir ikale sözleşmesi imzalayan işçinin artık işe iade davası açamayacak olmasıdır.
....
İkale anlaşmasının unsurlarının eksik olması halinde artık iş akdinin haklı veya geçerli neden gösterilmeksizin feshedildiği kabul edilecek ve işçinin işverenden hak ve alacak talebinde bulunma imkânı doğacaktır. Bu halde, iş güvencesi bulunan işçinin işe iade davası açma hakkının doğacağının kabulü gerekmektedir.
Bu nedenle, işçi ikale sözleşmesi imzalamasına rağmen tazminat ve diğer alacaklarına ulaşamamış ise, açacağı bir dava ile tazminat ve alacak talebinde de bulunabilecektir.
Buna göre, Hukuki anlamda bir fesih olmaması sebebiyle işçinin sosyal güvencelere erişimi yönünden oldukça kısıtlayıcı etkileri olan ikale, işveren açısından fesih halinde meydana gelebilecek maddi külfetlerden kurtulmak adına adeta bir kanunu dolanma yöntemi olarak kullanılabilmektedir. Bu nedenle Yargıtay tarafından uygulamada makul yarar ilkesi başta olmak üzere çeşitli prensiplere başvurularak işçilerin korunması amaçlanmaktadır. Dolayısıyla her ne kadar kanunda şekil şartı bulunmasa da, olası bir uyuşmazlık halinde tarafların ikale iradesinin ispatının kolaylaştırılması yönünden, bilhassa işverenlerin açısından, ikalenin yazılı şekilde yapılması taraflar için faydalı olabilecektir.

#ikale #ikalesözleşmesi #işsözleşmesi