ფიტნესის სკოლა ვებინარი 1

ოსტეოლოგია
ანატომიის ნაწილს, რომელიც ძვლებს შეისწავლის ოსტეოლოგია ეწოდება. ძვლები წარმოადგენენ სხეულის რბილი ქსოვილების საყრდენს, რომლებიც კუნთებს მოჰყავთ მოძრაობაში; ისინი ერთმანეთს უკავშირდებიან სხვადასხვა სახის შეერთებებით და ქმნიან ერთ მთლიან სისტემას – ძვლოვან ჩონჩხს. ძვლის წარმომქმნელი – ოსტეოგენური შრე მდიდარია ძვლის წარმომქმნელი უჯრედებით – ოსტეობლასტებით. ძვლის სასახსრე ზედაპირებს ფარავს სასახსრე ხრტილი.
ძვლების კლასიფიკაცია.
ფორმის მიხედვით განასხვავებენ
ლულისებრ ძვლებს:
• გრძელი (მხარი და წინამხრის ძვლები, ბარძაყი და წვივის ძვლები).
• მოკლე (ხელის მტევნის, ტერფის ძვლები და ფალანგები).
გრძელ ანუ ლულისებრ ძვლებში განასხვავებენ ძვლის შუა ნაწილს – სხეულს, ანუ დიაფიზს, და ორ ბოლო ნაწილს, ანუ ეპიფიზებს.
სხეულთან უფრო ახლოს მდებარე ძვლის ბოლოს უწოდებენ პროქსიმალურს, ხოლო ამავე ძვლის ბოლოს, რომელიც მეტადაა დაშორებული სხეულიდან, უწოდებენ დისტალურ ბოლოს. ბავშვობისა და ყრმობის პერიოდში (18 – 25 წლამდე) ძვლის ეპიფიზსა და დიაფიზს შორის აღინიშნება ეპიფიზური ხრტილი, რომლის უჯრედების გამრავლების ხარჯზე ძვალი იზრდება სიგრძეში. ლულისებრი ძვლების დიაფიზის შუაში არსებობს ძვლის ტვინის ღრუ, რომელიც, ისევე როგორც ღრუბლისებრი ნივთიერების უჯრედები, ამოვსებულია ძვლის ტვინით.
ღრუბლისებრი ძვლები:
• გრძელი (ნეკნები და გულმკერდის ძვალი).
• მოკლე (მალები, მაჯის, წინა ტერფის ძვლები).
• სესამოიდური (ცერცვისებრი ძვალი, კვირისტავი, ხელისა და ფეხის თითების სესამოიდური ძვლები).
ბრტყელი ძვლები:
• ქალას ძვლები (შუბლისა თხემის)
• სარტყლების ძვლები (ბეჭი და მენჯის ძვლები)
შერეული ძვლები:
• ქალას ფუძის ძვლები.
• ლავიწი.
ადამიანის ჩონჩხი.
ადამიანის სხეულში არჩევენ თავს, ტორსს და კიდურებს.
თავის ჩონჩხს შეადგენს ქალა, რომელსაც ყოფენ ორ ნაწილად: ტვინის ქალა და სახის ქალა.
ტორსის ჩონჩხს შეადგენს ხერხემალი, გულმკერდი და მენჯი. ყოველ კიდურში არჩევენ სარტყელს და თავისუფალ ნაწილს.
ზემო კიდურის სარტყელს ეკუთვნის ორი ძვალი: ლავიწი და ბეჭის ძვალი.
ზემო კიდურის თავისუფალ ნაწილში არჩევენ სამ ნაწილს: პროქსიმალურს – მხარს, შუა ნაწილს – წინა მხარს, რომლებსაც ერთად უწოდებენ მკლავებს და დისტალურ ნაწილს – მტევანს.
ქვემო კიდურის სარტყელს ეკუთვნის მენჯის ძვალი. ქვემო კიდურის თავისუფალ ნაწილში არჩევენ სამ ნაწილს: პროქსიმალურს – ბარძაყს, შუა ნაწილს – კანჭს და დისტალურ ნაწილს – ტერფს.
ხერხემლის სვეტი.
მოზრდილი ადამიანის ხერხემლის სვეტი შედგება 33 – 34
ჩონჩხის ფუნქცია.
ჩონჩხის დამცავი ფუნქცია მდგომარეობს იმაში, რომ ის, წარმოქმნის რა რიგი ღრუების (გულმკერდის ღრუს, ქალას ღრუს, მენჯის ღრუს, ხერხემლის არხის) კედლებს, წარმოადგენს საიმედო დაცვას მასში მდებარე სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ორგანოებისთვის.
ჩონჩხის საყრდენი ფუნქცია მდგომარეობს იმაში, რომ ის წარმოადგენს საყრდენს კუნთებისა და შინაგანი ორგანოებისთვის, რომლებიც, ფიქსირდებიან რა ძვლებზე, ინარჩუნებენ თავიანთ მდებარეობას.
ჩონჩხის ლოკომოტორული ფუნქცია ვლინდება იმაში, რომ ძვლები - ეს ბერკეტებია, რომლებიც მოძრაობაში მოჰყავთ კუნთებს (ნერვული სისტემის მეშვეობით), განაპირობებს რა სხვადასხვა მამოძრავებელ აქტებს (სირბილს, სიარულს, ხტომას და ა.შ.).
ჩონჩხის რესორული ფუნქცია განისაზღვრება მისი უნარით შეარბილოს ბიძგები და რყევები (ტერფის თაღოვანი აგებულების, ძვლებს შორის მათი შეერთების ადგილას ხრტილოვანი შუასადებების, ძვლების შეერთების შიგნით იოგების, ხერხემლის სვეტის ნაღუნებისა და სხვ. წყალობით).
ჩონჩხის ბიოლოგიური ფუნქციები დაკავშირებული არიან მის მონაწილეობასთან ნივთიერებათა ცვლაში და უპირველეს ყოვლისა, მინერალურ ცვლაში. ძვლები - ეს კალციუმისა და ფოსფორის მინერალური მარილების დეპოა. საკვებში კალციუმის მარილების ნაკლებობისას მათი კომპენსაცია ორგანიზმში ხორციელდება ძვლების კალციუმის ხარჯზე.
გარდა ამისა, ჩონჩხის ძვლები დიდ როლს თამაშობენ სისხლის წარმოქმნაში. მათში არსებული წითელი ძვლის ტვინი გამოიმუშავებს ერითროციტებს, ლეიკოციტების მარცვლოვან ფორმებსა და სისხლის ფირფიტებს. ამ დროს მთელი კალციუმის 99% ძვლებშია. სისხლის წარმომქმნელ ფუნქციაში მონაწილეობს არა მარტო ძვლის ტვინი, არამედ, მთლიანობაში, ძვლებიც, ასე რომ გაძლიერებული კუნთოვანი მოქმედება, გავლენას ახდენს რა ძვალზე, ხელს უწყობს სისხლის წარმოქმნის გაუმჯობესებასაც.