"ปาฏลิคามิยวรรค-นิพพาน (พระสูตรที่ 1-2)" 30/10/62 เช้า

บรรยาย ณ ศาลาธรรม อ.สามโคก จ.ปทุมธานี 30/10/62 เช้า

อ่านและดาวน์โหลดเอกสารประกอบคำบรรยาย "ปาฏลิคามิยวรรค" https://memoir.kilophyll.com/2020/08/...

เนื้อหาโดยย่อ :-

สูตรที่ 1 ปฐมนิพพานปฏิสังยุตตสูตร
สังขารธรรม (โลกียธรรม) เป็นโลกแห่งการปรุงแต่ง จากเหตุปัจจัยต่าง ๆ
counter balance เป็นการดุล 2 ฝั่งตรงข้าม ตามธรรมชาติ ผลลัพธ์เป็นความว่าง
ตราบใดที่ยังมีชีวิต จะต้องดุลทั้ง 2 โลกได้ (โลกียธรรม-โลกุตตรธรรม)
รูปฌาน ทำให้จิตนิ่งสงบ เกิดพลังงาน เอาไปใช้กับปัญญา จึงจะได้ประโยชน์
อรูปฌาน 4 เป็นการเพิก(เลิก)เพ่งสิ่งที่เป็นรูป แล้วเพ่งสิ่งที่ไม่ใช่รูป ได้แก่
1.อากาสานัญจายตนะ: อากาส (space) เป็นการเพ่งช่องว่าง ได้ปีติสุขมากกว่ารูปฌาน
2.วิญญาณัญจายตนะ: วิญญาณ (consciousness) เป็นตัวรับรู้ มีความละเอียดกว่าที่ว่าง(อากาส)
3.อากิญจัญญายตนะ: อากิญจ (nothingness) คือความไม่มีทั้งอากาสและวิญญาณ
4.เนวสัญญานาสัญญายตนะ: เนวสัญญานาสัญญา (neither perception nor non-perception) จะว่ามีสัญญาก็ไม่ใช่ จะว่าไม่มีสัญญาก็ไม่ใช่

โลก 3 ความหมาย
1.กามโลก (sensual sphere) เป็นภพภูมิที่ต้องอาศัยตา หู จมูก ลิ้น กาย สำหรับรับรู้สัมผัส มีการเสื่อมได้ จึงไม่พบนิพพาน
2.รูปโลก ภพภูมิที่อาศัยรูปฌาน แต่มีการเสื่อมได้ จึงไม่พบนิพพาน
3.อรูปโลก ภพภูมิที่อาศัยอรูปฌาน มีแต่นามไม่มีรูป จึงไม่พบนิพพาน

"โลกนี้" คือ โลกขณะมีชีวิตปัจจุบัน
"โลกหน้า" คือ โลกหลังความตายจากโลกนี้

นอกจากนี้ โลกยังมีความหมายอื่น คือ
1.โอกาสโลก (planet earth) ตือ โลกที่เป็นดวงดาวก้อนวัตถุนี้ จึงไม่มีนิพพานในนี้
2.สัตวโลก คือ (five aggregates) โลกเป็นที่อยู่ของหมู่สัตว์ นั่นคือ ขันธ์ 5 นิพพานย่อมไม่อยู่ในนี้ เพียงแต่ขันธ์สามารถนำไปพัฒนาปัญญาเพื่อนำไปสู่นิพพานได้
3.สังขารโลก (mental formations / mental impulses) คือ โลกแห่งการปรุงแต่ง ความคิดสร้างขึ้นมาเอง

ดวงอาทิตย์และดวงจันทร์ มี 2 นัยยะ
1.เป็นดวงดาว เป็นส่วนหนึ่งของจักรวาล ซึ่งไม่มีนิพพาน
2.เป็นแสงสว่าง แต่นิพพานเป็นภาวะปัญญารู้แจ้งแทงตลอด (penetration) สว่างเองในตัวเองไม่ใช่สว่างแบบดวงอาทิตย์ดวงจันทร์

การมา = เกิดขึ้น
การไป = ดับไป
และการตั้งอยู่
ดังนั้น ไม่มีนิพพานในการเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป

จุติ = เคลื่อนย้าย (ตาย)
อุบัติ = เกิด
นิพพาน ไม่มีในการเกิดและตาย

สังขารธรรมทั้งหลายต้องมีที่ตั้งอาศัย (space) แต่นิพพานไม่ใช่สังขารธรรมจึงไม่มีที่ตั้งอาศัย

ทุกข์ คือ การเปลี่ยนแปลง นั่นคือ ทุกข์ (การเปลี่ยนแปลง) เกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป นอกจากทุกข์แล้วไม่มีอะไรเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป มีแต่นิพพานที่ไม่เปลี่ยนแปลง

อารมณ์ (mind object) คือ สิ่งที่จิตไปจับ ไม่ใช่อารมณ์ emotion แต่นิพพานไม่มีอารมณ์ยึดเหนี่ยว ดังนั้น นิพพานไม่ใช่จิต (แต่รู้ได้ด้วยจิต)

ธาตุ 2 ความหมาย
1.เป็นสิ่ง ๆ หนึ่ง (entity) เช่น ธาตุในตารางธาตุ (วัตถุสสาร) ซึ่งสามารถเกิด-ดับ ได้
2.เป็นคุณสมบัติแท้ ๆ (inherent quality / characteristics) ไม่เปลี่ยนแปลง เช่น คุณสมบัติของดินน้ำไฟลมในธรรมชาติ มีตลอดไม่ว่าโลกนี้จะเกิดหรือดับหรือไม่ หากใช้คุณสมบัติจะพบว่าทุกสรรพสิ่งเป็นธาตุหมด คือ รูปธาตุ นามธาตุ และนิพพานธาตุ แต่ในชีวิตเราอยู่ในรูปธาตุและนามธาตุต้องอยู่เหนือธาตุเหล่านี้ ซึ่งคือ นิพพานธาตุ

ธาตุรู้ มีเฉพาะในสิ่งมีชีวิตเท่านั้น (สิ่งมีชีวิตเกิดมาเพื่อรับรู้ เพื่อเรียนรู้)

สูตรที่ 2 ทุติยนิพพานปฏิสังยุตตสูตร
ผู้ถึงนิพพานย่อมไม่มีตัณหา คืออยู่กับตัณหาแต่ไม่ให้ตัณหาเกาะพื้นที่จิต เช่น มีเวทนาแต่ไม่มีนันทิ(เพลิน)-ราคะ(ติดใจ)-สยบกับการเสพ
เมื่อฝึกจนเป็นอุปนิสัย บรรดาสัญญาเก่า ๆ จะไม่อาจมีผลต่อเราได้ เหมือนการตัดการเชื่อมต่อการดึงข้อมูลที่เก็บไว้ในฮาร์ดดิสก์

กิเลส = defilement
ตัณหา = craving