منوچهر مشیری - مستندهای «پرتره» بخش دوم

منوچهر مشیری متولد 24 آذر 1330 در همدان، فیلمبردار، نویسنده، پژوهشگر و کارگردان سینما و تلویزیون است. او تحصیلات خود را در مدرسه عالی رادیو و تلویزیون ملی ایران و در رشته فیلمبرداری، همچنین در رشته جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی و تعاون دانشگاه تهران گذرانده است. از مهمترین آثار این مستندساز می توان به فیلم های با زبان خاموش، با خاک تا خاک، نادره کار، صد سالگی، زنده ام به جست و جو، هفت روز دیدار دو سال تجربه، هزار دستان امیر جاهد، جغرافیای عشق، یادآ ر ز شمع مرده یاد آر و ... اشاره کرد. منوچهر مشیری تاکنون جوایز بسیاری از جشنواره های داخلی و خارجی به دست آورده که از این جمله است: دیپلم افتخار جشنواره فیلم مستند کشورهای غیر متعهد در پراگ برای فیلم با خاک تا خاک، دیپلم افتخار جشنواره رشد برای فیلم یاد آر ز شمع مرده یاد آر، جایزه دوم بهترین فیلم مستند در بخش خرد و تجربه از دهمین جشنواره سینما حقیقت برای فیلم با زبان خاموش و ... .
منوچهر مشیری در محله‌ی قدیمی کلپا در همدان به‌دنیا آمد. پدرش کارمند پست و تلگراف بود و در کودکی او به تهران منتقل شد. در دوران دبیرستان به فیلم‌فارسی و فردین علاقمند بود اما برادر بزرگ‌ترش خسرو که دانشجوی حقوق بود او را با مجله فردوسی آشنا کرد و مشیری با نوشته‌های پرویز دوایی، شمیم بهار، کیومرث وجدانی و جمشید ارجمند به نوع دیگری از سینما علاقمند شد. همچنین آشنایی با فریدون رهنما در مدرسه عالی تلویزیون و سینما دید او را نسبت به سینما تغییر داد.
پس از مدرسه عالی به عنوان فیلمبردار به استخدام تلویزیون درآمد. نخستین تجربه‌ی کارگردانی‌اش فیلمی بود از مواجهه‌‌ی روستاییان کویری کرمان با ریخت‌و پاش‌های استاندار وقت که مورد اعتراض مقامات و مسوولان دولتی در سال ۱۳۵۲ قرار گرفت.
مشیری در سال‌ ۱۳۵۷ همراه با محمود بهادری و اصغر شهدوست دوربین‌های ۱۶ میلی‌‌متری خود را از تلویزیون خارج و با تهیه نگاتیوهایی که به صورت آزاد تهیه کردند به ثبت وقایع انقلاب ایران پرداختند. مستند تاریخی «طپش تاریخ» به کارگردانی اصغر شهدوست با تدوین داود کنعانی نتیجه‌ی این همکاری است.
در سال ۱۳۶۰ مستند با خاک تا خاک موفق به دریافت دیپلم افتخار از جشنواره فیلم مستندکشورهای غیرمتعهد پراگ شد.
مشیری در سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۱ که به دلیل برداشته‌شدن ممیزی‌های شدید و استقبال از طرح‌های مستند به دوران طلایی مستند اجتماعی تلویزیون معروف است؛ هفت مستند اجتماعی ساخت. اما در سال ۱۳۶۱ نام او در فهرست کارمندانی قرار گرفت که حکم انتقالی گرفتند. این حکم به تبعید برنامه‌سازان تلویزیون معروف شد و طی آن منوچهر مشیری فیلمبردار به یک مرکز رادیویی در شهرکرد انتقال داده شد.
در این دوره برروی زندگی عشایر بختیاری پژوهش کرد و از کوچ عشایر از دامنه‌های زردکوه به لالی در مسجدسلیمان فیلم گرفت و وقتی برای کامل کردن فیلمش در منطقه گرمسیر عشایر بود متوجه شد که به دلیل کم‌کاری از تلویزیون اخراج شده است. او توانست پس از سه سال دوندگی و ارائه مدارک بسیار با رای دیوان عدالت اداری به تلویزیون بازگردد.
در سال ۱۳۶۸ با همراهی رخشان بنی‌اعتماد، اسعد نقشبندی و محمود بهادری شرکت فیلم‌سازی «دید نو» را تاسیس کرد . فعالیت‌های این شرکت تا سال ۱۳۷۹ ادامه داشت. مستند این فیلم‌ها رو به کی نشون می‌دین؟ در دید ‌نو تهیه شد.
از سال ۱۳۷۳ با پژوهش بر روی زندگی چهره‌های مهم تاریخ، علم، هنر، ‌ادبیات و فرهنگ ایران در مجموعه‌ای با عنوان فرزانگان ایران به زندگی کسانی پرداخت که از آن‌ها کمتر فیلم و یا گزارشی ساخته شده بود. پرتره‌هایی مانند هزارداستان جاهد از محمدعلی امیرجاهد، با زبان خاموش از بدرالزمان قریب و نادره کار از محمد دبیرسیاقی.
مشیری در سال‌‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ طراحی آموزش و مدیریت چهار کارگاه آموزشی مستند را برعهده داشت. از جمله «نخستین کارگاه سراسری آموزش مستندسازی کشور» با همکاری انجمن مستندسازان سینمای ایران و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی. و «کارگاه مستند جامع گزارشی» در تهران و استانبول با همکاری جشنواره فیلم مستند ایدفا و نظارت «الی‌ درکز» مدیر وقت ایدفا.
منوچهر مشیری از سال ۱۳۷۶ به انجمن مستندسازان سینمای ایران پیوست. او در دوره‌های سوم و چهارم عضو هیات مدیره (۱۳۸۳– ۱۳۸۱) و در دوره‌ی هفتم بازرس انجمن بود.