Tamlamalar | Tamlamalar Konu Anlatımı | İsim Tamlaması | Sıfat Tamlaması | Zincirleme İsim Tamlaması

Kıymetli arkadaşlar bu videomuzda Türkçenin en önemli konu başlıklarından tamlamalar, isim tamlaması, belirtili isim tamlaması, belirtisiz isim tamlaması, zincirleme isim tamlaması, takısız isim tamlaması, sıfat tamlaması konusunu sizlere anlatacağız. Bu konu her yıl soru gelen bir konu olduğundan TYT Türkçe tamlamalar, KPSS Türkçe tamlamalar, LGS Türkçe tamlamalar başlığı altında sınavlar için büyük önem taşımaktadır. Bu konu TYT Tamlamalar, KPSS Tamlamalar, LGS Tamlamalar şeklinde sınıflandırılsa da kapsam bakımından bir fark yoktur. Bu konu 6.sınıf Türkçe tamlamalar, 8.sınıf Türkçe tamlamalar,10.sınıf Türkçe tamlamalar.
Tamlamalar Konu Anlatımı
İki ya da daha çok sözcüğün, birbirini değişik ilgilerle tamamladığı söz gruplarıdır. Türkçede “sıfat tamlaması” ve “isim tamlaması” ad takımı olmak üzere iki tür tamlama vardır.
1. SIFAT TAMLAMASI
Bir sıfatın, kendisinden sonra gelen bir adla oluşturduğu söz grubuna “sıfat tamlaması” denir. Bu tamlamalarda sıfat, adı niteler ya da çeşitli yönlerden belirtir. Sıfat tamlamalarında sıfat, daima addan önce gelir.
Yaşlı çınar, gölgesiyle insanları asırlardır serinletiyordu.
Bu cümlede “yaşlı” sözcüğü “çınar” adını nitelik yönüyle anlamca bütünleyerek bir söz grubu kurmuş ve sıfat tamlaması oluşturmuştur. Sıfat tamlamalarında sıfat “tamlayan”, ad “tamlanan” durumundadır.
yaşlı çınar
sıfat ad
(tamlayan) (tamlanan)
Bu okulun bizim hatıralarımızda yeri büyüktür.
bu okul
sıfat ad
(tamlayan) (tamlanan)
Aşağıdaki cümlelerde koyu renkli söz grupları, sıfat tamlamalarıdır.
Bahar gelince kırlar, sarı papatyalarla dolar.
Gökyüzü, birden kapkara bulutlarla kapandı.
2. İSİM TAMLAMASI (AD TAKIMI)
En az iki adın değişik ilgilerle birbirini tamamlayarak oluşturduğu söz gruplarıdır.
Yağmurdan sonra evin çatısı akmaya başladı.
İsim tamlamalarında birinci sözcüğe “tamlayan”, ikinci sözcüğe tamlanan” denir.
evin çatısı
tamlayan tamlanan
Tamlayanın aldığı ek, “tamlayan eki”, tamlananın aldığı ek ise “tamlanan eki”dir.
Tamlayan Eki
Eklendiği adla (tamlayan) başka bir ad (tamlanan) arasında ilgi kuran eklerdir. “-ın, -in, -un, -ün, (-nın, -nin, -nun, -nün)” ekleri tamlayan ekleridir.
Tamlanan Eki
Eklendiği ismin (tamlananın) tamlayanda bildirilen bir kişiye ya da varlığa ait olduğunu gösteren eklerdir. “-ı, -i, -u, -ü, (-sı, -si, -su, -sü)” ekleri tamlanan ekleridir.
ev – in çatı – sı
tamlayan eki tamlanan eki
Bu örnekte, tamlayan eki “ev” sözcüğünün “çatı” sözcüğüyle ilgili olduğunu; tamlanan eki de “çatı”nın eve ait olduğunu bildirmektedir.
İsim tamlamaları, oluşturulma biçimlerine göre dört grupta incelenir:
Belirtili İsim Tamlaması
Belirtisiz İsim Tamlaması
Zincirleme İsim Tamlaması
Takısız İsim Tamlaması
a. BELİRTİLİ İSİMTAMLAMASI

Tamlayanın ve tamlananın tamlama ekleri aldığı isim tamlamalarıdır. Bu tür tamlamalarda belirgin bir aitlik ilgisi vardır, tamlananın tamlayana ait olduğu belirtilir.
Okulun müdürüne, başarılarından dolayı ödül verildi.
Bu cümlede, “okul” ve “müdür” sözcükleri arasında, tamlayan ve tamlanan ekleri kullanılarak (okul-un müdür-ü) aitlik ilgisi kurulmuştur. Bu şekilde kurulan tamlamalara belirtili ad tamlaması denir.
Aşağıdaki cümlelerde altı çizili söz grupları, belirtili isim tamlamasıdır.
Arabanın kapısı açık kalınca alarm çaldı.
Çocukken yağmurun sesini dinlerdim bazı geceler.
b. BELİRTİSİZ İSİM TAMLAMASI
Tamlayanı ek almayıp sadece tamlananın iyelik eki aldığı tamlamalardır.
Amcam, yakında okul müdürü olacakmış.
Bu cümlede “okul” ve “müdür” sözcükleri arasında sadece tamlanan ekiyle (okul müdür-ü) ilgi kurulmuştur. Bu şekilde kurulan tamlamalara belirtisiz isim tamlaması denir.
Bahçedeki elma ağacı geçen ay kurudu.
Çocuğa okul çantası almak için dışarı çıktık.
c. ZİNCİRLEME İSİM TAMLAMASI
En az üç adın tamlayan ve tamlanan ekleriyle birbirine bağlanmasıyla oluşan söz grubudur.
Birkaç veli, okul müdürünün odasında oturuyordu.
Aşağıdaki cümlelerde altı çizili söz grupları, zincirleme ad tamlamasıdır.
Bahçedeki ceviz ağacının dalları yola sarkıyordu.
Bir süre sonra deniz kenarının sessizliği kapladı ortalığı.
d. TAKISIZ İSİM TAMLAMASI
Tamlayan ve tamlananın ek almadığı ad tamlamalarıdır. Bu tür tamlamalar; ya tamlananın “ne(y)den yapıldığını” (hammaddesini) ya da benzerlik ilgisi kurarak tamlananın “neye benzediğini” belirtir. Takısız ad tamlamaları ek almadığından, biçim olarak sıfat tamlamasına benzer. Bu yüzden takısız ad tamlamalarını sıfat tamlamalarıyla karıştırmamak için bu ilgiler göz önünde bulundurulmalıdır.
Tamlananın neyden yapıldığını bildirir:
cam kavanoz
taş köprü
altın bilezik
plastik kova
Bu örneklerde, “kavanoz”un “cam”dan, “köprü”nün “taş”tan, “bilezik”in altından, “kova”nın plastikten yapıldığı belirtiliyor.
Tamlananın neye benzediğini bildirir:
aslan çocuk
zeytin gözler
ipek saçlar
taş kalp
Bu örneklerde, “çocuk” “aslan”a, “gözler” “zeytin”e, “saçlar” “ipek”e, “kalp” “taş”a benzetilmiştir.
#tamlamalar #tamlama #isimtamlaması