Małżeństwo vs zbawienie. "Gnostycki" logion w Ewangelii Łukasza?

Doceń naszą pracę i postaw nam kawę! https://buycoffee.to/podcasthistorykow ☕

Wgłębiając się w pozornie nieistotne różnice pomiędzy ewangeliami synoptycznymi, zwłaszcza czytając je w oryginale, można zauważyć, że to co wydaje się stosunkowo niewielką zmianą lub "anomalią" może nieść ze sobą znaczące różnice w teologii danej księgi Nowego Testamentu. Czy autor Ewangelii Łukasza celowo wprowadzał pewne zmiany, które zasadniczo negowały celowość małżeństwa i płodzenia potomstwa? Takie poglądy nazwalibyśmy enkratyzmem. Jednak nurt ten rozwijał się głównie w II wieku, wśród gnostyków. Czy autor Ewangelii Łukasza podzielał te poglądy, a może po prostu je zainspirował?

Co znajdziesz w odcinku?
00:00:00 Wstęp.
00:04:13 Saducejskie pytanie o zmartwychwstanie (synopsa)
00:08:47 Kontekst: Odmienna eschatologia faryzeuszy i saduceuszy
00:21:43 Kontekst: Prawo lewiratu
00:26:46 Łukasz vs pozostali Synoptycy: przyszłość czy teraźniejszość
00:30:25 Łukasz vs pozostali Synoptycy: Eschatologia wyczekiwana kontra (częściowo) zrealizowana
00:35:53 Bezżenność warunkiem zbawienia u Łk?
00:38:29 Kwestia rozwodu u Łukasza
00:43:37 Przypowieść o uczcie oraz nakaz porzucenia dóbr
00:48:48 Córki Jerozolimskie, nadejście Królestwa Bożego i domniemane związki z Ewangelią Tomasza
00:54:05 Anielskość i aseksualność
00:57:38 Enkratyzm jako późniejszy fenomen?
01:06:19 Łukasz zwolennik enkratyzmu? "Gnostycki" logion? Czy radykalna reinterpretacja? Wnioski i zakończenie.

Autorzy Podcastu:
Sławomir Poloczek, historyk starożytności (doktorat na Wydziale Historii UW), specjalizujący się w badaniach nad dziejami religii hebrajskiej, wczesnym chrześcijaństwem i relacjami obu wobec "pogańskich" kultur ościennych. Publikacje naukowe: https://uw.academia.edu/S%C5%82awomir...

Piotr Łapiński, historyk niepraktykujący, pasjonat historii i dobrych opowieści.

Źródła i podstawowa literatura przedmiotu (wybór):
Novum Testamentum Graece et Latinae, ed. E. Nestle, K. Aland, B. Aland et al., (wyd. 26) Stuttgart 1979
Biblia Tysiąclecia online
Talmud babiloński, tekst oryginalny: sefaria.org
Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela, tłum. Z. Kubiak, J. Radożycki, Poznań 1962
Józef Flawiusz, Wojna żydowska, tłum. J. Radożycki, Warszawa 2016
Ewangelia Tomasza, oprac. J.-Y. Leloup, tłum. E. Mickiewicz, red. naukowa S. Poloczek, Warszawa 2023
Miszna: Zeraim (Nasiona), Naszim (Kobiety), Nezikin (Szkody), tłum. oprac. R. Marcinkowski, Warszawa 2013 i 2022
Apokryfy Starego Testamentu, red. R. Rubinkiewicz, Warszawa 1999
Apokryfy Nowego Testamentu, t. I/1, Ewangelie apokryficzne; t. II/1-2, Apostołowie, M. Starowieyski (red.), Kraków 2003, 2007
Koran, tłum. J. Bielawski, Warszawa 1986
Klemens Aleksandryjski, Kobierce, t. I, tłum. oprac. J. Niemirska-Pliszczyńska, Warszawa 1994
Tertulian, Przeciw Marcjonowi, tłum. S. Ryznar, oprac. W. Myszor, Warszawa 1994
Synopsa czterech Ewangelii, tłum. oprac. M. Wojciechowski, Warszawa 1999
Grecko-polski Nowy Testament, oprac. tłum. M. Wojciechowski, Warszawa 1995
P. Brown, Ciało i społeczeństwo. Mężczyźni, kobiety i abstynencja seksualna we wczesnym chrześcijaństwie, tłum. I. Kania, Kraków 2006
J. Gnilka, Jezus z Nazaretu, tłum. J. Zychowicz, Warszawa 2009
M. Coogan, Bóg i seks. Co naprawdę mówi Biblia, tłum. A. Onysymow, Warszawa 2011
A. Geiger, Urschrift und Übersetzungen der Bibel in ihrer Abhängligkeit von der innern Entwicklung des Judentums, Frankfurt am Main 1928
D.R. Catchpole, „The Synoptic Divorce Material as a Traditio-Historical Problem”, Bulletin of the John Rylands Library 57 ( 1974 ), s. 92–127
S. Stern, Jewish Identity in Early Rabbinic Writings, Leiden-New York-Köln 1994
D.E. Aune, „Luke 20:34-36: A ‘Gnosticized’ Logion of Jesus?”, (w:) D.E. Aune, Jesus, Gospel Tradition and Paul in the Context of Jewish and Greco-Roman Antiquity. Collected Essays II, Tübingen 2013, s. 116-129
J. Wellhausen, The Pharisees and Sadducees. An Examination of Internal Jewish History, tłum. M.E. Biddle, Macon GA 2001 [niemiecki oryginał: 1874]
Paul D., „Luke’s Surprising and Oft-Ignored Views on Marriage and Resurrection”, Is That in the Bible? [blog] 2016 [online]

Tagi: Nowy Testament, Biblia, wczesne chrześcijaństwo, biblistyka, historia, teologia, papirusy, enkratyzm, herezja, protoortodoksja, ortodoksja, apokryfy, apokryfy Nowego Testamentu, Jezus, ewangelie, Ewangelia Mateusza, Ewangelia Marka, Ewangelia Łukasza, Miszna, Talmud, okres Drugiej Świątyni, faryzeusze, saduceusze, zmartwychwstanie, problem synoptyczny, synopsa Diatessaron, Tacjan Syryjczyk, chrześcijaństwo syriackie, etyka, moralność, rozwód, małżeństwo, Bliski Wschód, etyka biblijna, etyka seksualna, celibat, historia, starożytność