සිතට වටිනාකමක් දෙන දහම | Hasalaka seelavimala thero | හසලක සීලවිමල හිමි |

• සිත යනු කුමක්ද..?

බුදු දහමට අනුව සිත යනු නිරතුරුවම වෙනස් වන අස්ථිර වූ සහ විවිධ වූ මානසික සංසිද්ධිවල එකතුවකි. එය අප දකින, අසන, දැනෙන, සිතන, සහ ක්‍රියා කරන සෑම දෙයකටම මූලික වේ. සිත යනු හුදු භෞතික මොළය පමණක් නොව එයට වඩා පුළුල් වූ සංකීර්ණ මානසික ක්‍රියාවලියකි. බුදු දහම පෙන්වා දෙන්නේ මේ සිත යථාර්ථය ගොඩනංවන සහ විකෘති කරන ප්‍රධාන සාධකය බවයි. අපගේ සියලුම අත්දැකීම්, සතුට, දුක, සහ දුක්ඛය සිත මත රඳා පවතී. සිත යනු අපගේ කර්මයන් නිර්මාණය කරන මූලාශ්‍රය ද වේ.

• සිතේ ස්වභාවය සහ බලපෑම.

බුදු දහම පෙන්වා දෙන්නේ සිත අතිශයින් බලවත් බවයි. එය පිරිසිදු හෝ අපිරිසිදු විය හැකිය. අපිරිසිදු සිතක් කෙලෙස් වලින් (තණ්හාව, ද්වේෂය, මෝහය) පිරී පවතින අතර එය දුක්ඛය ඇති කරයි. පිරිසිදු සිතක් යනු කෙලෙස් වලින් තොර වූ යහපත් ගුණධර්ම (ත්‍යාගය, මෛත්‍රිය, කරුණාව, ප්‍රඥාව) වලින් පිරුණු සිතකි. බුදුන් වහන්සේ දේශනා කළේ "සිතට වඩා වේගවත් දෙයක් මෙලොව නැත" යනුවෙනි. මෙය පෙන්වන්නේ සිතේ ක්ෂණික සහ අතිශය වේගවත් ස්වභාවයයි. මේ නිසාම සිත නිවැරදිව කළමනාකරණය කිරීම අතිශය වැදගත් වේ.

• සිතෙහි හටගන්නා වටිනාකම.

බුදු දහමට අනුව සිතේ සැබෑ වටිනාකම පවතින්නේ එය නිවැරදිව පිරිසිදු කර ගැනීම තුළයි. සිත කෙලෙස් වලින් මුදවා ගැනීමෙන් පසුව එය ආලෝකයෙන් පිරී යයි. එවිට එය ප්‍රඥාව, කරුණාව, සහ මෛත්‍රිය වැනි උතුම් ගුණාංග වලින් පිරුණු නිධානයක් බවට පත් වේ. සිතේ වටිනාකම තීරණය වන්නේ එහි අන්තර්ගතය අනුවයි. යහපත් චේතනාවන් සහිත සිතක් පරලොව යහපත් ප්‍රතිඵල ලබා දෙන අතර අයහපත් චේතනාවන් සහිත සිතක් අවාසනාවන්ත ප්‍රතිඵල ගෙන දේ. සිත පිරිසිදු කිරීම යනු අපගේ ජීවිතයේ පැවැත්මට මූලික වූ පදනම පිරිසිදු කිරීමයි.

• කර්මය සහ සිත අතර සම්බන්ධය.

බුදු දහමට අනුව කර්මය යනු හුදෙක් ක්‍රියාවක් පමණක් නොවේ. එයට වඩා වැදගත් වන්නේ ක්‍රියාවට පසුබිම් වන සිතේ චේතනාවයි. සෑම ක්‍රියාවක්ම සිතෙහි හටගන්නා චේතනාවක් මගින් මෙහෙයවනු ලබයි. යහපත් චේතනාවකින් කරන ලද ක්‍රියාවක් යහපත් කර්මයක් ඇති කරන අතර අයහපත් චේතනාවකින් කරන ලද ක්‍රියාවක් අයහපත් කර්මයක් ඇති කරයි. එබැවින් අපගේ කර්මයන්හි ගුණාත්මක භාවය තීරණය කරන්නේ සිතේ පිරිසිදු භාවයයි. සිත පාලනය කරගැනීමෙන්, අපට අපගේ කර්මයන් පවා පාලනය කර ගත හැකිය.

• සිත දියුණු කිරීමේ මාර්ග.

සිත දියුණු කිරීම සඳහා බුදුන් වහන්සේ විවිධ ක්‍රමවේදයන් දේශනා කර ඇත. සතිපට්ඨාන සූත්‍රය තුළින් පෙන්වා දෙන පරිදි අපගේ කය, වේදනාව, සිත, සහ ධර්මයන් පිළිබඳ මනා සිහියකින් යුක්තව සිටීම සිත දියුණු කිරීමට අත්‍යවශ්‍ය වේ. භාවනාව යනු සිත දියුණු කිරීමේ ප්‍රධානතම ක්‍රමවේදයයි. විශේෂයෙන්ම සමථ භාවනාව (සිත එකඟ කිරීම) සහ විපස්සනා භාවනාව (යථාර්ථය අවබෝධ කර ගැනීම) සිතේ කෙලෙස් දුරු කර ප්‍රඥාව දියුණු කිරීමට උපකාරී වේ.

• සිතේ පරම වටිනාකම: නිවන.

බුදු දහමට අනුව සිතේ පරම වටිනාකම පවතින්නේ නිවන අවබෝධ කරගැනීම තුළයි. නිවන යනු කෙලෙස් වලින් සම්පූර්ණයෙන්ම නිදහස් වූ දුක්ඛයෙන් මිදුණු තත්ත්වයකි. මෙම තත්ත්වයට පත් වන්නේ සිත සියලුම කෙලෙස් වලින් පිරිසිදු වූ විටය. නිවන යනු සිතෙහි සියලුම බාධක සහ සීමාවන් බිඳ දමා සදාකාලික සාමයක් සහ නිදහසක් අත්පත් කරගැනීමයි. මේ නිසා සිත යනු නිවන කරා යන ගමනේ ප්‍රධානම වාහනයයි. සිත පිරිසිදු කිරීම යනු ජීවිතයේ පරම අරමුණ වන නිවන කරා යාමට ඇති එකම මාර්ගයයි.

#ධර්මදේශනා #darmadeshana #භාවනාව #meditation #mindfulness #බුදුදහම #හසලකසීලවිමලහිමි #hasalakaseelavimalathero